Μία εκ των δύο μορφών μιας οξείας μολυσματικής νόσου που προκαλείται από έναν φλαβοϊό και μεταδίδεται από τον κώνωπα Aedes. Είναι ενδημική στην Δυτική Αφρική, στη Βραζιλία και στην περιοχή του Αμαζονίου, αλλά δεν εμφανίζεται πλέον στις ΗΠΑ. Υπάρχουν δύο μορφές κίτρινου πυρετού: ο αστικός, κατά τον οποίο ο κύκλος μετάδοσης είναι από το κουνούπι στον άνθρωπο και από τον άνθρωπο στο κουνούπι, κι ο δασώδης όπου ξενιστής είναι τα άγρια πρωτεύοντα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), ο κίτρινος πυρετός προσβάλλει περίπου 200.000 ανθρώπους το χρόνο στην Αφρική και στη Νότια Αμερική, 30.000 εκ των οποίων πεθαίνουν.
Αιτιολογία
Ο ιός μεταφέρεται συνήθως από τον κώνωπα Aedes aegypti, αλλά σημαντικοί φορείς είναι και οι Aedes vittatus και Aedes taylori.
Συμπτώματα
Μετά από μια περίοδο επώασης 3 έως 6 ημερών, οι ασθενείς παρουσιάζουν υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους, ναυτία και έμετο καθώς επίσης και γαστρεντερικές διαταραχές όπως διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Για τους περισσότερους ασθενείς, η νόσος υποχωρεί μετά από 2 έως 3 ημέρες, στο 20% των ασθενών όμως ο πυρετός υποτροπιάζει μετά από μια περίοδο ύφεσης 1 με 2 ημερών, συνοδευόμενος από κοιλιακό άλγος, σοβαρή διάρροια, γαστρεντερική αιμορραγία (με χαρακτηριστικό τον «μαύρο έμετο»), ανουρία και ίκτερο (απ’ όπου προέρχεται και η ονομασία «κίτρινος πυρετός»), που οφείλεται σε προσβολή του ήπατος. Σπάνια εμφανίζεται προϊούσα ηπατική ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια και θάνατος.
Ο κίτρινος πυρετός διαφοροδιαγιγνώσκεται από τον δάγγειο πυρετό λόγω της παρουσίας ίκτερου και από τη ελονοσία λόγω της απουσίας σπληνομεγαλίας και λόγω των χαμηλών επιπέδων τρανσαμινασών του ορού. Με τις αιματολογικές εξετάσεις εντοπίζεται ο ιός και τα αντιγόνα του, τα αντισώματα κατά των οποίων αναπτύσσονται εντός 5 έως 7 ημερών. Η βιοψία ήπατος για την απομόνωση του ιού αντενδείκνυται λόγω του κινδύνου αιμορραγίας.
Εργαστηριακά Ευρήματα
Όπως και σε πολλές ιογενείς λοιμώξεις, ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων μπορεί να μειωθεί. Η ταχύτητα καθίζησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων σπάνια αυξάνεται. Σε βαρέως πάσχοντες ασθενείς με ίκτερο ή νεφρική ανεπάρκεια, τα επίπεδα χολερυθρίνης και κρεατινίνης του ορού είναι αυξημένα.
Διάγνωση
Η διάγνωση μόνο με την κλινική εικόνα είναι σχεδόν αδύνατη κατά τη διάρκεια της μόλυνσης ή σε άτυπες ήπιες μορφές. Τα αντιγόνα ή αντισώματα του ιού μπορεί να είναι ανιχνεύσιμα κατά την οξεία φάση της νόσου.
Προφύλαξη
Τα προληπτικά μέτρα περιλαμβάνουν έλεγχο των κωνώπων με κουνουπιέρες, ψεκασμό με μη τοξικά εντομοκτόνα και καταστροφή των περιοχών επώασης. Το εμβόλιο του κίτρινου πυρετού, παρασκευασμένο από το στέλεχος 17D, είναι διαθέσιμο σε όσους σκοπεύουν να ταξιδέψουν ή κατοικούν σε περιοχές όπου η νόσος είναι ενδημική. Το εμβόλιο αντενδείκνυται για τους πρώτους 4 μήνες της ζωής και για το πρώτο τρίμηνο της κύησης.
Θεραπεία
Δεν υπάρχουν αντιιικοί παράγοντες με αποτελεσματική δράση ενάντια στον ιό του κίτρινου πυρετού. Χορηγούνται υγρά για τη διατήρηση της ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών, ακεταμινοφαίνη για την ανακούφιση από τον πυρετό και αντισταμινικά (π.χ. ρανιτιδίνη) ή αναστολείς της αντλίας γαστρικού οξέος (π.χ. ομεπραζόλη) για τη μείωση του κινδύνου γαστρεντερικής αιμορραγίας. Χορηγείται βιταμίνη Κ εφόσον υπάρχει μειωμένη παραγωγή προθρομβίνης από το ήπαρ. Εμβόλιο ζώντων ιών, το οποίο διατίθεται μόνο σε επιλεγμένα κέντρα εμβολιασμών, χορηγείται σε ενήλικες και παιδιά άνω των 9 μηνών που ταξιδεύουν σε χώρες άπου ενδημεί ο κίτρινος πυρετός. Το εμβόλιο έχει 10ετή διάρκεια, μετά την οποία χρειάζεται αναμνηστική δόση. Ατομα με ανοσοκαταστολή, σε περίοδο εγκυμοσύνης ή αλλεργικά στο αυγό δεν θα πρέπει να λαμβάνουν το εμβόλιο. Οι ταξιδιώτες θα πρέπει να γνωρίζουν εάν η χώρα προορισμού έχει κανονισμούς σχετικά με τον εμβολιασμό.
Πρόγνωση
Η πρόγνωση είναι σοβαρή. Το ποσοστό θνησιμότητας ανέρχεται σε 5% για τους ιθαγενείς των περιοχών όπου ενδημεί η νόσος.