Ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος είναι χρόνια συστηματική ρευματική πάθηση που προσβάλλει κυρίως νέες γυναίκες. Σε κάποιους ασθενείς μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρή, επηρεάζοντας έτσι σημαντικά τη ζωή τους στην πιο παραγωγική της ηλικία. Είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα δηλαδή ο ίδιος ο οργανισμός δημιουργεί φλεγμονή καταστρέφοντας τα ίδια του τα υγιή κύτταρα και τους ιστούς.
Γιατί ονομάζεται έτσι:
Ονομάζεται Συστηματικός γιατί μπορεί να προσβάλει πολλά όργανα του ανθρώπινου σώματος όπως αρθρώσεις νεφρά, καρδιά, πνεύμονες κλπ. Ερυθηματώδης λόγω του Ερυθήματος δηλαδή του ερυθρού εξανθήματος που συχνά εμφανίζεται κυρίως στο πρόσωπο. Λύκος λόγω των παλιών ιστορικών περιγραφών του παραμελημένου εξανθήματος του προσώπου που θύμιζε δαγκωματιές από Λύκο. Οι εικόνες αυτές δεν παρατηρούνται σήμερα με τη σωστή θεραπεία. Χρησιμοποιείται ευρύτερα η συντομογραφία Σ.Ε.Λ. ή το λατινικό ” Lupus”.
Αίτια
Ο Σ.Ε.Λ. είναι σύνθετη νόσος άγνωστης αιτιολογίας. Είναι πιθανόν να μην οφείλεται σε μια μόνο αιτία αλλά μάλλον σε συνδυασμό γενετικών περιβαλλοντικών και ίσως ορμονικών παραγόντων που συνεργούν στην πρόκληση της νόσου. Το γενετικό υπόστρωμα παίζει ένα σημαντικό ρόλο εντούτοις δεν έχει αναγνωρισθεί συγκεκριμένο «γονίδιο Λύκου». Αντίθετα φαίνεται ότι ποικίλα γονίδια ίσως αυξάνουν την προδιάθεση ενός ατόμου για τη νόσο. Πιστεύεται ότι τα γονίδια από μόνα τους δεν καθορίζουν ποιο άτομο θα εκδηλώσει Λύκο. Μερικοί από τους παράγοντες που φαίνεται να επιδρούν στην εμφάνιση του Σ.Ε.Λ. είναι το ηλιακό φως, το άγχος, ορισμένα φάρμακα και λοιμώδεις παράγοντες όπως ιοί. Δεν είναι μεταδοτική νόσος.
Πως δημιουργείται
Το υγιές Ανοσοποιητικό Σύστημα παράγει ουσίες, τα αντισώματα, οι οποίες πολεμούν και καταστρέφουν ιούς, βακτήρια και άλλους ξένους παράγοντες που εισβάλλουν στον οργανισμό. Στους ασθενείς με Λύκο το ανοσοποιητικό Σύστημα του οργανισμού δεν λειτουργεί φυσιολογικά αλλά υπερλειτουργεί παράγοντας αντισώματα που στρέφονται ενάντια στα υγιή κύτταρα και τους ιστούς του Σώματος. Τα αντισώματα αυτά ονομάζονται αυτοαντισώματα και συντελούν στη φλεγμονή διαφόρων οργάνων του σώματος προκαλώντας βλάβη και μεταβάλλοντας τη λειτουργία των ιστών και των οργάνων- στόχων.
Πως εκδηλώνεται
Μπορεί να είναι ήπιας μορφής χωρίς ιδιαίτερες σοβαρές βλάβες ή σοβαρής μορφής που μπορεί, αν δεν είναι υπό έλεγχο, να απειλήσει ακόμη και τη ζωή. Μπορεί να επηρεάσει ένα ή περισσότερα ζωτικά όργανα και η βαρύτητα της προσβολής ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Διαρκεί όσο και η ζωή του πάσχοντας. Οι ενδεχόμενες εκδηλώσεις του είναι ως ακολούθως :
Δέρμα: Εμφάνιση εξανθημάτων και ιδιαίτερα του χαρακτηριστικού εξανθήματος της «πεταλούδας» στο πρόσωπο. Φωτοευαισθησία: χαρακτηριστική εμφάνιση εξανθήματος μετά από έκθεση στον ήλιο Άφθες στοματικού βλεννογόνου Αρθρώσεις: Παρόλο που είναι σπάνιο να υπάρξουν παραμορφώσεις όπως στη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα, μπορεί να υπάρχει πόνος και αδυναμία ή διόγκωση στις αρθρώσεις.
Μαλλιά:Ασυνήθιστη απώλεια μαλλιών που μπορεί να είναι κατά τόπους η διάχυτη ( Αλωπεκία) Νεφρά: Η λειτουργία τους μπορεί να επηρεαστεί κατά την εκδήλωση ή και τη διάρκεια της νόσου.
Αρτηριακή πίεση: Αύξηση η οποία προκαλείται από τη χρήση κορτικοειδών η άλλων φαρμάκων η και από τη νεφρική δυσλειτουργία. Καρδιά και πνεύμονες: Μπορεί να προσβληθούν. Είναι επίσης ενδεχόμενη η πρόκληση περικαρδίτιδας ή πλευρίτιδας αντίστοιχα, με αποτέλεσμα τη δύσκολη και επώδυνη αναπνοή.
Νευρικό σύστημα: Πονοκέφαλος, ζάλη, διαταραχές της μνήμης, οπτικές διαταραχές και αλλαγές στη συμπεριφορά. Οστά: Οστεονέκρωση λόγω κακής κυκλοφορίας Διογκωμένοι λεμφαδένες Θρόμβοι στις αρτηρίες η τις φλέβες, οι οποίοι προκαλούνται εάν υπάρχει και το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο. Προβλήματα με την όραση Φαινόμενο Raynaud: Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται σε καταστάσεις στρες και σε ψυχρό καιρό, οπότε τα άκρα γίνονται ωχρά (λευκά), ή μελανά Τα πιο κοινά συμπτώματα που παρουσιάζουν τα άτομα με Σ.Ε.Λ. είναι η φωτοευαισθησία, η εύκολη κόπωση, ο πυρετός, οι πονεμένες και διογκωμένες αρθρώσεις, ο μυϊκός πόνος, η ασυνήθιστη τριχόπτωση και τα ωχρά η κυανά άκρα, ιδιαίτερα μετά από καταστάσεις στρες, ή έκθεση στο κρύο.
Ποιους προσβάλλει
Προσβάλλει περίπου ένα στα 2000 άτομα και είναι νόσος κυρίως των νεαρών γυναικών. Η ηλικία εκδήλωσης ποικίλλει από τη βρεφική ηλικία έως την ενήλικη. Σε άτομα αναπαραγωγικής ηλικίας η συχνότητα εμφάνισης του Σ.Ε.Λ. σε αναλογία γυναικών/ ανδρών είναι έξι έως δέκα προς ένα.
Διάγνωση και θεραπεία
Η έγκαιρη διάγνωση, η σωστή και πολυδιάστατη ιατρική φροντίδα, η ψυχοκοινωνική στήριξη και η αποκατάσταση των ατόμων με Σ.Ε.Λ. αποτελούν σημαντικά εχέγγυα για την καλή πορεία της πάθησης και τη διασφάλιση μιας δημιουργικής ζωής. Η διάγνωση μπορεί να είναι αρκετά ευχερής φτάνει να υπάρχει έντονη υποψία από το γιατρό. Θα βασιστεί στο ατομικό ιστορικό, στην κλινική εξέταση αλλά και σε μια σειρά ειδικευμένων αναλύσεων. Το θεραπευτικό σχήμα θα βασιστεί στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και τον έλεγχο της νόσου και είναι εξατομικευμένο. Ο Σ.Ε.Λ., με τα σημερινά δεδομένα, δεν θεραπεύεται με αλλά όμως, με το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα, στοχεύουμε στον έλεγχο της νόσου ώστε ο ασθενής να βρίσκεται σε περίοδο ύφεσης. Οι κατηγορίες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία του Λύκου είναι:
Φάρμακα
Αντιφλεγμονώδη: Χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του πόνου και της φλεγμονής. Μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγίες στο στομάχι. Επίσης δεν πρέπει να παίρνονται κατά τους πρώτους τρεις μήνες της εγκυμοσύνης.
Ανθελονοσιακά: Είναι πολύ αποτελεσματικά στον έλεγχο της αρθρίτιδας του Λύκου, της κόπωσης, του πυρετού αλλά και των εξανθημάτων. Πρέπει να γίνεται συχνά οφθαλμολογικός έλεγχος κατά τη χρήση.
Κορτικοστεροειδή: είναι ιδιαίτερα χρήσιμα και πολλές φορές αναντικατάστατα, για την αντιμετώπιση εκδηλώσεων από τη νόσο. Η χρήση τους θα πρέπει να γίνεται όμως με προσοχή και σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού γιατί η αλόγιστη χρήση τους μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και ανεπιθύμητες παρενέργειες όπως αύξηση του σωματικού βάρους , σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, ή διαταραχές στην όραση και οστεοπόρωση. Όταν χρησιμοποιούνται σωστά μπορεί να σώσουν ακόμα και την ίδια τη ζωή του ασθενή.
Ανοσοκατασταλτικά: Χρησιμοποιούνται για να αντιμετώπιση της προσβολής ζωτικών οργάνων. Μπορεί όμως να επηρεάσουν δυσμενώς την άμυνα του οργανισμού, με αποτέλεσμα την ευπάθεια στις λοιμώξεις. Όλα τα φάρμακα είναι πολύ σοβαρά και πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις ακριβείς οδηγίες του θεράποντα ιατρού. Εάν εμφανιστεί οποιαδήποτε παρενέργεια θα πρέπει αμέσως να ενημερώνεται ο θεράπων γιατρός.