Περιγραφή
Η λατινική ονομασία της τσουκνίδας είναι Urtica dioica (Κνιδή η δίοικος). Την συναντούμε με τις ονομασίες τσουκνίδα, αγκινίδα, ακαληφή, ούρτικη κ.α. Φύεται σε κατοικήσιμες περιοχές, σε ακαλλιέργητα εδάφη, σε φράκτες, σε κοπρισμένα εδάφη πλούσια σε άζωτο, κοντά σε ζώα. Είναι φυτό πολυετές που μπορεί να φτάσει τα 120 εκατοστά. Έχει ίσιο κορμό, φύλλα ωοειδή με πριονωτά χείλη που βγαίνουν αντίθετα το ένα από το άλλο. Τα φύλλα και ο κορμός του φυτού είναι σκεπασμένα με λεπτές τρίχες οι οποίες στη βάση τους έχουν μία μικρή κύστη γεμάτη με ερεθιστικό υγρό. Αν έρθει το δέρμα μας σε επαφή με τις τρίχες αυτές προκαλείται τσούξιμο, ερεθισμός και πρήξιμο. Άμεση ανακούφιση προκαλεί στο ερεθισμένο μέρος αν το τρίψουμε με φύλλα μολόχας που συνήθως φύεται δίπλα στην τσουκνίδα. Βλέπετε η Φύση προνοεί! Τα άνθη του φυτού είναι βρίσκονται στη μασχάλη των φύλλων και είναι αρσενικά και θηλυκά. Τα θηλυκά άνθη έχουν σχήμα σφαιριδίων.
Ιστορικα στοιχεία
Γνωστό βότανο από την αρχαιότητα. Ο Ιπποκράτης τοποθετεί την τσουκνίδα ανάμεσα στα φυτά πανάκεια, αυτά δηλαδή που κάνουν για όλες τις ασθένειες. Σήμερα, 2500 χιλιάδες χρόνια μετά, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την άποψη αυτή.
Συστατικά στοιχεία – Συλλογή
Τα αέρια μέρη του φυτού περιέχουν ισταμίνη, μυρμηκικό (φορμικό) οξύ, χλωροφύλλη, ακετυλχολίνη, σεροτονίνη, γλυκοκινόνες, πολλά μέταλλα, βιταμίνες Α,Β, C και ταννίνες. Οι τσουκνίδες παίρνουν τα μέταλλα, συμπεριλαμβανομένου του σιδήρου από το χώμα και αποτελούν καλό τονωτικό για την αναιμία. Η περιεκτικότητα του φυτού σε βιταμίνη C εξασφαλίζει την απορρόφηση του σιδήρου από το σώμα. Η τσουκνίδα συλλέγεται όταν είναι ανθισμένη και έχει ένα από τα ευρύτερα φάσματα εφαρμογής ανάμεσα στα βότανα. Ενισχύει και τονώνει όλο το σώμα.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Καθαρίζει το ουρικό οξύ από τον οργανισμό και έτσι ανακουφίζουν την ποδάγρα και την αρθρίτιδα, ενώ με τις στυπτικές ιδιότητες που έχει σταματά τη αιμορραγία. Είναι ειδικό ίαμα για το παιδικό έκζεμα και ωφελεί σε όλες τις μορφές αυτής της πάθησης, ιδιαίτερα στο νευρικό έκζεμα. Για την θεραπεία του εκζέματος η τσουκνίδα συνδυάζεται πολύ καλά με τη σκροφουλάρια και το άρκτιο. Το μίγμα γίνεται από ίσα μέρη βοτάνων και παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι νερό σε 1-3 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο το σκεπάζουμε και το αφήνουμε 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα.
Το βότανο ως άριστο διουρητικό βοηθά σε προβλήματα υδρωπικίας και νεφρολιθίασης. Σε κατάπλασμα η τσουκνίδα χρησιμοποιείται για τις αρθρίτιδες, τους πόνους των αρθρώσεων, την ποδάγρα, τις εξαρθρώσεις, τις νευραλγίες, τις τενοντίτιδες και την ισχιαλγία.
Οι πλύσεις των μαλλιών με λοσιόν που φτιάχνουμε από την ρίζα του φυτού σταματά την τριχόπτωση και την πιτυρίδα. Επίσης, βοηθά σε προβλήματα ήπατος, τη βρογχίτιδα και αυξάνει το γάλα στις γυναίκες που θηλάζουν. Η τσουκνίδα συντελεί στην καλύτερη λειτουργία του μεταβολισμού και κατά συνέπεια στη διατήρηση του κανονικού βάρους. Είναι άριστο αποτοξινωτικό, τονωτικό και θρεπτικό σαλατικό. Το έγχυμα του βοτάνου είναι εύγευστο και δροσιστικό. Τέλος, δρα θετικά σε προβλήματα σεξουαλικής ανικανότητας σε άνδρες και γυναίκες και σε προβλήματα υπέρτασης.
Παρασκευή
Ως έγχυμα: Μουλιάζουμε 2-3 κουταλιές φύλλα και σπόρους τσουκνίδας σε ένα φλιτζάνι νερό για 10 λεπτά. Το πίνουμε σε τρεις δόσεις από 2 κουταλιές της σούπας, κάθε μέρα.
Ως αφέψημα αντιρρευματικό, καθαρτικό και αντιδιαρροίκό: Βράζουμε για 2-3 λεπτά 50 γραμ. φύλλα και ρίζασε ένα λίτρο νερό, περιμένουμε 20 λεπτά. Ύστερα το βάζουμε σε ένα μπουκάλι και πίνουμε όποτε θέλουμε.
Χυμός νωπός: 100-125 γραμ.την ημέρα σε τρεις δόσεις είναι αιμοστατικό. Για χρόνιους ρευματισμούς βράζουμε μία χούφτα (30 γραμ) ρίζες και φυτό σε ένα λίτρο για 10 λεπτά και το πίνουμε μέσα σε 48 ώρες, ανάμεσα στα γεύματα.
Για το έλκος του στομάχου μπορούμε να βράζουμε ένα μείγμα από ίση ποσότητα ρίζες τσουκνίδας, αρνόγλωσσου, κέδρου και θυμαριού και να πίνουμε 1-2 γουλιές κάθε φορά, πολλές φορές τη μέρα.
Για να μη μουσκεύουν το κρεβάτι τα παιδιά στον ύπνο τους από βραδινή ενούρηση, παίρνουμε 15 γραμ. κοπανισμένους σπόρους τσουκνίδας και 60 γραμ. αλεύρι σίκαλης, τα κάνουμε μια πάστα με νερό και μέλι και τα χωρίζουμε σε έξι γλυκίσματα, που τα ψήνουμε στο φούρνο. Αυτό γίνεται 2-3 βδομάδες και κάθε βράδυ δίνουμε στο παιδί να φάει από ένα γλυκάκι.
Για τις πέτρες στα νεφρά και στην κύστη οι παλιοί πρακτικοί γιατροί της Ηπείρου κοπάνιζαν ένα κουταλάκι σπόρους τσουκνίδας τους έβραζαν σε ένα μεγάλο φλυτζάνι νερό και το έπινε ο άρρωστος κάθε πρωί,νηστικός.
Μία άλλη συνταγή λέει να μαζέψουμε τσουκνίδες, να τις κοπανίσουμε, να τις βράσουμε σε ελαιόλαδο και αυτό το λάδι, το σουρώνουμε, το φυλάμε σε μπουκάλι, για να τρίβουμε το χειμώνα τις κλειδώσεις, αν υποφέρουμε από ρευματισμούς, αρθριτικά, οσφυαλγίες. Κι όσοι έχουν κρύα πόδια να τα τρίβουν μια φορά την εβδομάδα.
Από άρθρο του Σάκη Κουβάτσου στα Χανιώτικα Νέα