Image default
Βαρηκοΐα

Βαρηκοΐα

Η λειτουργία της ακοής εξυπηρετεί τη μεταφορά των ηχητικών κυμάτων από το περιβάλλον στον εγκέφαλο μέσω του ωτός (αυτί). Το αυτί αποτελείται από τρία μέρη: το έξω, το μέσο και το έσω ούς. Το έξω, συλλέγει μέσω του πτερυγίου και μεταφέρει διά του έξω ακουστικού πόρου, τα ηχητικά κύματα στο μέσο. Εκεί τίθεται σε παλμική κίνηση μία ευαίσθητη μεμβράνη (τυμπανικός υμένας ή τύμπανο). Τρία εφαπτόμενα οστάρια (η σφύρα, ο άκμονας και ο αναβολέας) αναλαμβάνουν στη συνέχεια την μεταφορά της βαθύτερα στο έσω ούς και συγκεκριμένα σε μία δομή προσομοιάζουσα με σαλιγκάρι, τον κοχλία. Ο τελευταίος, αποτελεί το κύριο όργανο της ακοής, μετατρέποντας την μηχανική ενέργεια των ηχητικών κυμάτων σε ηλεκτρικές ώσεις (ηλεκτρικά σήματα). Αυτή η μετατροπή γίνεται από μία ομάδα 16.000 εξαιρετικά εξειδικευμένων κοχλιακών κυττάρων (όργανο του Corti). Από εδώ ξεκινούν νευρικές ίνες μεταφοράς των ηλεκτρικών σημάτων, οι οποίες στο σύνολό τους δομούν το ακουστικό νεύρο, που καταλήγει στον εγκέφαλο (κέντρο της ακοής στον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου).

Βαρηκοΐα είναι η δυσλειτουργία της ακοής. Ένας βαρήκοος δεν είναι κωφός (εκτός από το τελικό στάδιο της νόσου). Είναι ένα σύνηθες πρόβλημα που μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες με μεγαλύτερη συχνότητα στους ηλικιωμένους. Ο βαρήκοος αντιλαμβάνεται το πρόβλημα 3-4 χρόνια από την έναρξή του. Συνήθως το κοντινό του περιβάλλον το αντιλαμβάνεται νωρίτερα. Η βαρηκοΐα διακρίνεται σε 5 βαθμούς: 1) ελαφρά, 2) μέτρια, 3) μεγάλη, 4) σοβαρή και 5) κώφωση, ανάλογα με την ενίσχυση της έντασης του ήχου που απαιτείται ώστε να γίνει αντιληπτός από τον ασθενή. Με βάση την εντόπιση της βλάβης η βαρηκοΐα ταξινομείται στις εξής μορφές:

* Βαρηκοΐα αγωγιμότητας: Η βλάβη εντοπίζεται στο έξω ή μέσο αυτί, δηλ. στο σύστημα αγωγής του ήχου. Μπορεί να είναι αναστρέψιμη.
* Νευροαισθητήρια βαρηκοΐα: Η βλάβη αφορά στην περιοχή μεταξύ του έσω ωτός και του κέντρου της ακοής.
* Βαρηκοΐα μικτού τύπου: Όταν συνυπάρχουν βαρηκοΐα αγωγιμότητας και Νευροαισθητήρια.
* Κεντρική βαρηκοΐα: Η βλάβη εντοπίζεται στο κέντρο επεξεργασίας των ηχητικών ερεθισμάτων στον εγκέφαλο. Αποτελεί νευρολογικό σύμπτωμα.
* Ψυχογενής βαρηκοΐα: Δεν εντοπίζεται οργανική βλάβη. Αποτελεί ψυχιατρική εκδήλωση (υστερία ή προσποίηση)

Ο βαρήκοος γενικά δυσκολεύεται να διακρίνει λέξεις σε θορυβώδες περιβάλλον. Ζητά από τους άλλους να μιλούν δυνατότερα, αργότερα και καθαρότερα. Έχει την ανάγκη να αυξάνει την ένταση στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο. Συχνά αποφεύγει συζητήσεις και κοινωνικές εκδηλώσεις. Στην παιδική ηλικία η βαρηκοΐα μπορεί να γίνει αντιληπτή από την καθυστέρηση της ανάπτυξης της ομιλίας, της γλώσσας και της εκμάθησης. Επιπλέον ένα παιδί μπορεί να εκδηλώνει ανυπακοή, αφού θα πρέπει να επαναλάβουμε πολλές φορές μια οδηγία ή μία εντολή για να την ακολουθήσει. Τελικά ίσως ανακαλύψουμε ότι απλά δεν ακούει.

Επιπτώσεις
Η ομιλία και η ακοή, μας επιτρέπουν να επικοινωνούμε με το κοινωνικό σύνολο. Μείωση της ακουστικής ικανότητας ενός ατόμου προκαλεί προβλήματα στην επικοινωνία του. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί το άτομο σε αποξένωση και μοναχικότητα. Συχνά αποφεύγει κοινωνικές εκδηλώσεις και επαφές με τους οικείους. Ο βαρήκοος αδυνατεί κάποιες φορές να αντιληφθεί τα όσα συζητούν οι συνομιλητές του και ζητά να επαναλαμβάνουν τις φράσεις τους, οπότε γίνεται κουραστικός για τους άλλους και για τον ίδιο. Άλλες φορές πάλι, λόγω αναστολής ή ντροπής, αποχωρεί από τη συζήτηση για να κρύψει την αδυναμία του. Καθημερινές ασχολίες τόσο στην προσωπική ζωή του ασθενούς όσο και στην εργασία του, καθίστανται δυσχερείς. Αναγκάζεται να αυξάνει την ένταση της τηλεόρασης ή του ραδιοφώνου με αποτέλεσμα να ενοχλεί τους γύρω του, ενώ στον εργασιακό χώρο η δυσκολία επικοινωνίας παρεμποδίζει την συνεργασία με τους συναδέλφους του. Είναι γεγονός πως όλες οι δυσμενείς επιπτώσεις που οφείλονται σε διαταραχή της ακοής, έχουν αντίκτυπο στην ψυχολογία του ασθενούς, που μπορεί να φτάσει μέχρι την εκδήλωση κατάθλιψης.

Πρόληψη
Η πρόληψη της βαρηκοΐας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο ζωής του ατόμου. Η αποφυγή έκθεσης σε θορύβους υψηλής έντασης (όπως χώροι εκδηλώσεων, τηλεόραση, ραδιόφωνο, χρήση walkman κ.τ.λ.) προφυλάσσει τη λειτουργία της ακοής. Σε εργασιακούς χώρους ιδιαίτερα θορυβώδεις, απαιτείται η χρήση ειδικών συσκευών που απορροφούν την ηχητική ενέργεια και προκαλούν πτώση της έντασης του ήχου. Χρήστες μηχανημάτων που προκαλούν έντονο θόρυβο, π.χ. κομπρεσέρ, μπορούν να χρησιμοποιούν ωτοασπίδες, εφόσον αυτό δεν δυσχεραίνει το έργο τους.
Επίσκεψη στον ειδικό γιατρό (Ωτο Ρινο Λαρυγγολόγο) στα πλαίσια προληπτικού ελέγχου, μπορεί να αποκαλύψει βαρηκοΐα σε πρώιμο στάδιο και να οδηγήσει στην έγκαιρη αντιμετώπισή της.

Αίτια
Η βαρηκοΐα μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικά ή συγγενή αίτια, όπως η ατρησία του έξω ακουστικού πόρου. Επίσης, σε διάτρηση του τυμπάνου είτε από επαναλαμβανόμενα επεισόδια μέσης ωτίτιδας (λοίμωξη του μέσου ωτός), είτε από τραυματισμούς (πολύ έντονοι ήχοι, μεταβολές στην πίεση). Φαρμακευτικές ουσίες (κινιδίνη, αμινογλυκοσίδη) έχουν ωτοτοξική δράση. Αλλεργίες και παθήσεις, όπως το ακουστικό νευρίνωμα και η νόσος Meniere  συνδέονται με εμφάνιση βαρηκοΐας. Σπανιότερα παρατηρείται η ιδιοπαθής βαρηκοΐα, δηλαδή η αιφνίδια απώλεια ακοής χωρίς γνωστό αίτιο.
Αξίζει να αναφερθεί ότι σε ασθενείς με δυσλειτουργία της ακοής ενδέχεται τελικά να βρεθεί μία απλή απόφραξη του έξω ακουστικού πόρου, είτε από ξένα σώματα είτε από κυψελιδικό βύσμα (κερί). Το κερί είναι φυσιολογικό έκκριμα του ωτός που παράγεται για την αυτοπροστασία του. Η υπερπαραγωγή ή η πλημμελής απομάκρυνσή του μπορεί να φράξει τον έξω ακουστικό πόρο. Το γήρας και η παρατεταμένη έκθεση σε έντονα θορυβώδες περιβάλλον καταστρέφει τα κύτταρα του κοχλία, με αποτέλεσμα την υπολειπόμενη μετατροπή των ταλαντώσεων σε νευρικές ώσεις. Ο ήχος δεν μεταφέρεται σωστά, ούτε σε ένταση ούτε σε συχνότητα. Οι ηλικιωμένοι είναι η ομάδα πληθυσμού με τον μεγαλύτερο επιπολασμό της νόσου. Τόσο που πολλές φορές η βαρηκοΐα ταυτίζεται με την ηλικία. Η συνήθης αιτία που προσβάλλει αυτήν την ομάδα πληθυσμού είναι η ωτοσκλήρυνση, όπου παρατηρείται καθήλωση του αναβολέα στο σημείο επαφής του με τον κοχλία, λόγω εναπόθεσης αλάτων στον μηχανισμό που εξασφαλίζει την κινητικότητα του κοχλία (ελαστικός σύνδεσμος). Ανεξαρτήτως πάντως αιτίου, η κληρονομικότητα φαίνεται να κατέχει σημαντικό ρόλο.

Θεραπεία
Η θεραπεία της βαρηκοΐας εξαρτάται από το αίτιο και το βαθμό βαρύτητας της νόσου. Περιπτώσεις μη αναστρέψιμης βαρηκοΐας, αντιμετωπίζονται με τη χρήση βοηθημάτων ακοής, όπου κρίνεται απαραίτητο από τον θεράποντα ιατρό. Στις αναστρέψιμες μορφές βαρηκοΐας αντιμετωπίζεται, όπου είναι εφικτό, ο βλαπτικός παράγοντας:
* Χειρουργική αποκατάσταση τυμπανοπλαστική στην ωτοσκλήρυνση.
* Χρήση αντιφλεγμονωδών και αντιβιοτικών φαρμάκων για αντιμετώπιση των λοιμώξεων.
* Αποκατάσταση των τραυματικών κακώσεων συρραφή ρήξης τυμπάνου
* Αφαίρεση ξένων σωμάτων σε μηχανική απόφραξη.
* Εφαρμογή εξειδικευμένων μεθόδων για την αντιμετώπιση συγγενών ανωμαλιών.

Leave a Comment