Ζαμπούκος

Ζαμπούκος

Περιγραφή
Ο Ζαμπούκος (Sambucus nigra) ή σαμπούκος, Σαμβυξ, Κουφοξυλιά, Αφροξυλιά, Αφροξυλάνθη, Ακταία, Βούζια, Φροξυλιά, Φροξινάνθη είναι ένα μικρό φυλλοβόλο δένδρο. Ο φλοιός του κορμού είναι ανοιχτόχρωμος με σχισμές και λευκά φακίδια. Έχει φύλλα μεγάλα, πράσινα θαμπά, με 5 λογχοειδή οδοντωτά φυλλάρια, άνθη μικρά λευκοκίτρινα, πολύ μυρωδάτα κατά μεγάλα απλωτά σκιάδια. Τα άνθη του βγαίνουν σε ταξιανθίες όπως και οι καρποί, είναι ερμαφρόδιτα και έχουν ευχάριστη μυρωδιά που οφείλεται στο πλούσιο αιθέριο έλαιο που περιέχουν. Οι καρποί του είναι μικρές μαύρες ράγες και τα μικρά του φρούτα είναι σκούρα, σχεδόν μαύρα όταν είναι ώριμα. Η λαϊκή παράδοση χαρακτηρίζει τον Ζαμπούκο ως πλήρες Φαρμακείο λόγω των αναρίθμητων θεραπευτικών και προφυλακτικών του ιδιοτήτων.

Ιστορικά στοιχεία
Τον 17ο αιώνα ήταν δημοφιλές γιατρικό για να καθαρίζει τα φλέματα, ενώ τον 18ο αιώνα στην Γαλλία το απόσταγμα του Σαμπούκου εκθειαζόταν για την ικανότητά του να λευκαίνει το δέρμα και να σβήνει τις φακίδες.

Χρήσιμα μέρη
Τα μέρη που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς είναι ο φλοιός, τα άνθη, οι καρποί και τα φύλλα.

Συστατικά στοιχεία
Ο ζαμπούκος περιέχει το περισσότερο νιτρικό κάλιο σε σχέση με οποιοδήποτε βότανο και είναι πλούσιος σε πολλές βιταμίνες (κυρίως Α, Β, C). Οι καρποί του περιέχουν: αμινοξέα, βιοφλαβονοειδή, φλαβονοειδή, καροτενοειδή, ζάχαρη και τανίνες.

Θεραπευτικές ιδιότητες
Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεια ο ζαμπούκος χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της γρίπης και των συμπτωμάτων της. Κλινικές έρευνες έδειξαν πως η κατανάλωση ζαμπούκου μειώνει σημαντικά τόσο τα συμπτώματα όσο και το χρόνο ανάρρωσης από τη γρίπη (τόσο τύπου Α όσο και τύπου Β). Τα φύλλα δρουν ως εξωτερικό μαλακτικό και επουλωτικό, εσωτερικό καθαρτικό, αποχρεμπτικό, διουρητικό και εφιδρωτικό. Επίσης λιωμένα χρησιμοποιούνται για μωλωπισμούς, διαστρέμματα, τραύματα και χιονίστρες συνήθως σε μορφή μίας ζεστής κομπρέσας. Για κρυολογήματα και πυρετούς ο ζαμπούκος συνδυάζεται με Μέντα, Αχιλλέα ή Ύσσωπο. Για τη γρίπη συνδυάζεται με Αγριμόνιο. Για την καταρροή με τη Χρυσόβεργα.
Ο φλοιός του δρα ως καθαρτικό, εμετικό και διουρητικό. Πιο συγκεκριμένα:
Τα φύλλα δρουν ως εξωτερικό μαλακτικό και επουλωτικό, εσωτερικά καθαρτικό, αποχρεμπτικό, και εφιδρωτικό. Χρησιμοποιούνται για μωλωπισμούς, διαστρέμματα, τραύματα και χιονίστρες. Τα φύλλα έχουν έντονη καθαρτική δράση αλλά η γεύση τους δεν είναι ευχάριστη. Τα φύλλα αφού πολτοποιηθούν και αραιωθούν με νερό διώχνουν μακριά τις μύγες, σκοτώνουν τις αφίδες, και άλλα έντομα. Συλλέγονται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, μόνο με αίθριο καιρό, και αφού ο ήλιος έχει διώξει την πρωινή δροσιά, και αποξηραίνονται.
Τα άνθη του δρουν ως εφιδρωτικό και αντικαταρροικό, είναι πολύ καλά για θεραπεία κρυολογημάτων και γρίπης, πονόλαιμου, πονόδοντου, ξερόβηχα, αμυγδαλών και φαρυγγίτιδας. Είναι κατάλληλα και για κάθε καταρροϊκή φλεγμονή του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος, όπως πυρετός εκ χόρτου και ιγμορίτιδα. Εξωτερικά τα λουλούδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως και το χαμομήλι.
Τα αποξηραμένα λουλούδια έχουν μαλακτικές ιδιότητες για το δέρμα, ενώ τα φρέσκα αποφεύγονται γιατί είναι ερεθιστικά. Είναι κατάλληλα για την επιπεφυκίτιδα, για δερματικές παθήσεις, για το ξηρό δέρμα και τα εγκαύματα από τον ήλιο.
Το εκχύλισμα των ανθέων ( Aqua Sambuci )είναι μαλακτικό, λευκαντικό και αναπλαστικό για το δέρμα, κατάλληλο τόσο για τις πανάδες, όσο και για τα τραύματα και τις ουλές. Μπορεί να προστεθεί στο νερό του λουτρού για ένα αναζωογονητικό μπάνιο που θα καταπραΰνει τα ευερέθιστα νεύρα και θα ανακουφίσει από τη φαγούρα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το πλύσιμο των ματιών, σε πληγές ή φλεγμονές, όπως και το χαμομήλι.
Οι καρποί του ζαμπούκου δρουν ως εφιδρωτικό, διουρητικό και υπακτικό. Έχουν παρόμοιες ιδιότητες με τα άνθη αλλά επιπλέον είναι χρήσιμοι και στους ρευματισμούς. τις νευραλγίες, και τις ορμονικές διαταραχές.Έχουν δράση διουρητική, καθαρτική και υπακτική. Προάγουν την εφίδρωση, καταπολεμούν τη δυσκοιλιότητα,και συμβάλλουν στην αποτοξίνωση του οργανισμού.

Τρόπος χρήσης
Ρίχνουμε 1 κουτ. του γλυκού σε 1 φλιτζάνι νερό που βράζει για 2-3 λεπτά, έπειτα σβήνουμε τη φωτιά και αφήνουμε το αφέψημα σκεπασμένο για περίπου 6-7 λεπτά να σταθεί. Σουρώνουμε και πίνουμε 2-3 ποτήρια ημερησίως.

Προφυλαξεις – Παρενέργειες
Για τη χρήση του ζαμπούκου, λόγω του ότι μπορεί να παρουσιαστούν παρενέργειες, επιβάλλεται προσοχή. Τα ανώριμα ή αμαγείρευτα μούρα του ζαμπούκου είναι τοξικά. Μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, εμετούς ή σοβαρή διάρροια. Μόνο τα μούρα χρώματος μπλε ή μαύρου του ζαμπούκου είναι εδώδιμα. Επειδή τα άνθη του ζαμπούκου πιθανόν να έχουν διουρητικές δράσεις χρειάζεται προσοχή όταν χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα με φάρμακα που αυξάνουν τη διούρηση (διουρητικά). Επίσης, οι σκούρες ρώγες του φυτού μπορούν να καταναλωθούν νωπές σε μικρή ποσότητα όταν είναι πλήρως ώριμες, γιατί είναι δηλητηριώδεις όσο είναι άγουρες. Οι καρποί είναι ασφαλείς -αφού μαγειρευτούν- και μπορούν να γίνουν μαρμελάδα, ζελέ, ή σιρόπι.

Leave a Comment