Η οστεοαρθρίτιδα είναι μία από τις συχνότερες ασθένειες των μεσηλίκων και των ηλικιωμένων. Είναι σχεδόν σίγουρο πως όσοι φθάνουν στην τρίτη ηλικία θα την εκδηλώσουν αργά ή γρήγορα σε μία ή περισσότερες από τις βασικές αρθρώσεις τους.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλά που μπορούν να κάνουν για να την καθυστερήσουν, να περιορίσουν στο ελάχιστο τα συμπτώματά της και να ξεπεράσουν τις αναπηρίες που μπορεί να παρουσιάσουν εξαιτίας της. Ακόμα και το τι τρώει ή δεν τρώει κανείς και το πόσο γυμνάζεται παίζουν ρόλο στον κίνδυνο ανάπτυξης αρθρίτιδας και στην ικανότητα διαχείρισής της, αναφέρει η εφημερίδα «New York Times».
Πρόσφατα στοιχεία, όμως, υποδηλώνουν ότι η οστεοαρθρίτιδα δεν είναι απλώς συνέπεια της φυσιολογικής φθοράς που υφίστανται σημαντικές αρθρώσεις (π.χ. γόνατο, ισχίο) με το πέρασμα του χρόνου. Την εμφάνισή της μπορεί να ευνοεί, αν όχι να προκαλεί, η χαμηλού βαθμού χρόνια φλεγμονή που πλέον συσχετίζεται με πολλά σοβαρά νοσήματα, όπως η καρδιοπάθεια και η νόσος Αλτσχάιμερ.
Τη φλεγμονή αυτή μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα, με την υγιεινή διατροφή και τη συστηματική άσκηση να δρουν προστατευτικά και την ακινησία με τη δυτικού τύπου διατροφή να την επιβαρύνουν.
Η ακινησία είναι, στην πραγματικότητα, ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που κάνουν όσοι εκδηλώνουν αρθρίτιδα. Λογικό είναι όταν πονάς να προσπαθείς να περιορίσεις την κίνηση του πονεμένου άκρου, αλλά αυτό οδηγεί σε δυσκαμψία και μυϊκή αδυναμία που επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Ακολουθεί έκπτωση της νευρομυϊκής λειτουργίας, ιδίως όσον αφορά την ισορροπία και την ταχύτητα βάδισης, με συνέπεια αυξημένο κίνδυνο για πτώσεις και τραυματισμούς λόγω πτώσεων που πολύ συχνά οδηγούν σε δύσκολα χειρουργεία και μόνιμες αναπηρίες.
Όντως, το 2011 η οστεοαρθρίτιδα καταγράφηκε ως αιτία στο 95% των ολικών αρθροπλαστικών γόνατος και στο 80% των ολικών αρθροπλαστικών ισχίου που διενεργήθηκαν στις ΗΠΑ, σύμφωνα με ανακοίνωση του αμερικανικού επιστημονικού οργανισμού Bone and Joint Initiative (USBJI).
Το βάρος και οι εγχειρήσεις
Οι επιστήμονες γνωρίζουν πολλά για τους παράγοντες κινδύνου για οστεοαρθρίτιδα, αλλά ο πιο σημαντικός απ’ όλους είναι το σωματικό βάρος το οποίο υπονομεύει το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
«Ανά 450 γραμμάρια πρόσθετου σωματικού βάρους αυξάνονται οι πιέσεις που ασκούνται στην άρθρωση του γόνατος κατά 3 έως 5 φορές» λέει ο δρ Ρόλαντ Μόσκοβιτς, καθηγητής Ρευματολογίας στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve του Κλίβελαντ.
«Οταν επιστήμονες από τη Νορβηγία παρακολούθησαν επί μία δεκαετία 1.600 υγιείς εθελοντές, διαπίστωσαν πως όσοι ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι είχαν διπλάσιες έως τριπλάσιες πιθανότητες να έχουν εκδηλώσει οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο έως το τέλος της μελέτης, σε σύγκριση με τους εθελοντές με φυσιολογικό σωματικό βάρος. Έτσι ακόμα και η απώλεια μόλις 5 ή 6 κιλών από έναν άνθρωπο που ζυγίζει 125 κιλά μπορεί να μειώσει τον πόνο και την αναπηρία της αρθρίτιδας».
Αλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στη φθορά των αρθρώσεων είναι τραυματισμοί και εγχειρήσεις στις αρθρώσεις, όπως λ.χ. η επέμβαση για ρήξη μηνίσκου. Μελέτες έχουν δείξει ότι σε αθλητές και μη ασκούμενους που κάνουν τέτοιου είδους επεμβάσεις, η οστεοαρθρίτιδα είναι 5 έως 10 φορές συχνότερη απ’ ό,τι σε ανθρώπους που δεν έχουν χειρουργηθεί στο γόνατο.
Η φλεγμονή και η διατροφή
Μελέτες στο εργαστήριο και σε ανθρώπους από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Στάνφορντ έχουν δείξει ότι οι τραυματισμοί και η σχετιζόμενη με την ηλικία φθορά ενεργοποιούν χαμηλού βαθμού φλεγμονή η οποία βλάπτει περαιτέρω τις αρθρώσεις.
Το εύρημα αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί πολλοί άνθρωποι παρουσιάζουν αρθρίτιδα σε αρθρώσεις που δεν στηρίζουν το βάρος του σώματος, όπως τα δάκτυλα των χεριών. Μπορεί επίσης να εξηγεί γιατί παράγοντες όπως η διατροφή επηρεάζουν τον κίνδυνο εκδήλωσης αρθρίτιδας.
Σύμφωνα με τον οργανισμό Arthritis Foundation, τέσσερα είναι τα συστατικά της διατροφής που παίζουν ρόλο: η ζάχαρη, τα κορεσμένα και τα τρανς λιπαρά, οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες και το αλκοόλ.
Στοιχεία μιας 16ετίας από μεγάλη μελέτη («Nurses’ Health Study») με 54.000 εθελόντριες έδειξαν πως όσες έτρωγαν πιο υγιεινά απ’ όλες (πολλά λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως, ξηρούς καρπούς, όσπρια, ψάρια, ελαιόλαδο και πολύ λίγα ροφήματα και τρόφιμα με ζάχαρη, φρουτοχυμούς, κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας, τρανς λιπαρά, αλάτι και αλκοόλ) είχαν τις λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν αρθρίτιδα που θα επιβάρυνε την λειτουργικότητά τους.
Η λεπτή κόκκινη γραμμή της άσκησης
Η άσκηση μπορεί να είναι ευχή και κατάρα για την αρθρίτιδα. Αν το παρακάνει κανείς, μπορεί να τραυματίσει μια άρθρωση και να επιταχύνει τη φθορά της. Αν δεν γυμνάζεται αρκετά, μπορεί να οδηγηθεί στη δυσκαμψία, την αδυναμία και τον αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού.
Για τους ανθρώπους που ήδη πονάνε, οι ασκήσεις στο νερό είναι μια εξαίρετη επιλογή ιδίως εάν έχουν και περιττά κιλά. Ακόμα όμως κι αν έχει κάποιος προχωρημένη αρθρίτιδα είναι σημαντικό να συνεχίσει δραστηριότητες που ασκούν πιέσεις στα πόδια, όπως το περπάτημα. Καναδοί επιστήμονες ανέφεραν προσφάτως ότι η βάδιση επί 30-50 λεπτά τη φορά, τρεις φορές την εβδομάδα, μειώνει τον πόνο στα γόνατα.
Οι ασκήσεις για δύναμη επίσης είναι σημαντικές, γιατί οι αδύναμοι μύες δεν μπορούν να στηρίξουν επαρκώς τις άρρωστες αρθρώσεις. Τέλος, η ποδηλασία μπορεί να βοηθήσει, το ίδιο και οι ασκήσεις στο πάτωμα – εφόσον βέβαια έχουν προηγηθεί η συμβουλή ενός γιατρού και η εκπαίδευση από έναν ειδικό.
ygeia.tanea.gr