Δύο μεγάλες Ευρωπαϊκές μελέτες που δημοσιεύθηκαν από την «The BMJ» εντόπισαν ισχυρή σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης υψηλά επεξεργασμένων τροφών (υπερ-επεξεργασμένων τροφών) και τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και θανάτου.
Οι υπερ-επεξεργασμένες τροφές περιλαμβάνουν συσκευασμένα ψημένα προϊόντα και σνακ, ανθρακούχα ποτά, δημητριακά με ζάχαρη, έτοιμα γεύματα που περιέχουν πρόσθετα τροφίμων, αφυδατωμένες σούπες λαχανικών και ανασυσταθέντα κρέατα και ψάρια – που συχνά περιέχουν υψηλά επίπεδα προστιθέμενης ζάχαρης, λίπους και/ ή αλατιού, αλλά στερούνται βιταμινών και ινών. Θεωρείται ότι αυτές οι τροφές αντιπροσωπεύουν περίπου το 25-60% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης σε πολλές χώρες.
Προηγούμενες μελέτες έχουν συνδέσει τις υπερ-επεξεργασμένες τροφές με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας, υψηλής αρτηριακής πίεσης, υψηλής χοληστερόλης και κάποιων μορφών καρκίνου, αλλά αυτά τα ερευνητικά δεδομένα είναι ακόμη υπό διερεύνηση. Στην πρώτη μελέτη, οι ερευνητές που εδρεύουν στη Γαλλία και τη Βραζιλία αξιολόγησαν πιθανές συσχετίσεις μεταξύ εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων και κινδύνου καρδιαγγειακής και εγκεφαλοαγγειακής νόσου (συνθήκες που επηρεάζουν την παροχή αίματος στην καρδιά και τον εγκέφαλο).
Τα τρόφιμα ομαδοποιήθηκαν σύμφωνα με τον βαθμό επεξεργασίας, ενώ τα ποσοστά της νόσου μετρήθηκαν με μέγιστη παρακολούθηση follow- up 10 ετών (2009-2018). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μια απόλυτη αύξηση κατά 10% της αναλογίας των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων στη διατροφή των ανθρώπων συσχετίστηκε με υψηλότερα ποσοστά συνολικής καρδιαγγειακής νόσου, στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλοαγγειακής νόσου (αύξηση 12%, 13% και 11% αντίστοιχα ). Αντίθετα, οι ερευνητές βρήκαν σημαντική συσχέτιση μεταξύ μη επεξεργασμένων ή ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων και χαμηλότερου κινδύνου εμφάνισης όλων των παραπάνω ασθενειών.
Στη δεύτερη μελέτη, οι ερευνητές που εδρεύουν στην Ισπανία, αξιολόγησαν πιθανές συσχετίσεις μεταξύ της πρόσληψης υπερ-επεξεργασμένης τροφής και του κινδύνου θανάτου από οποιαδήποτε αιτία («θνησιμότητα όλων των αιτιών»). Τα ευρήματά τους βασίζονται σε 19.899 απόφοιτους ισπανικών πανεπιστημίων (7.786 άνδρες, 12.113 γυναίκες) με μέσο όρο ηλικίας τα 38 έτη, οι οποίοι ολοκλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο με 136 ερωτήσεις για τη διατροφή ως τμήμα της μελέτης Seguimiento Universidad de Navarra (SUN).
Και πάλι, τα τρόφιμα ομαδοποιήθηκαν σύμφωνα με το βαθμό επεξεργασίας και οι θάνατοι μετρήθηκαν σε διάστημα κατά μέσο όρο 10 ετών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών (πάνω από 4 μερίδες ημερησίως) συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας από όλες τις αιτίες κατά 62% σε σύγκριση με τη χαμηλότερη κατανάλωση (λιγότερες από 2 μερίδες ημερησίως). Για κάθε πρόσθετη ημερήσια δόση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων, ο κίνδυνος θνησιμότητας αυξήθηκε περίπου κατά 18% (αποτέλεσμα δόσης-απόκρισης).
Ωστόσο , επειδή πρόκειται για μελέτες παρατήρησης, δεν μπορεί να αποδειχθεί η αιτιότητα, και υπάρχει η πιθανότητα ορισμένοι από τους παρατηρούμενους κινδύνους να οφείλονται σε μη μετρημένους συγχυτικούς παράγοντες. Παρόλα αυτά, και οι δύο μελέτες έλαβαν υπόψη τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής και τους δείκτες της διατροφικής ποιότητας, αλλά και τα ευρήματα από άλλες έρευνες που συνδέουν τα υψηλά επεξεργασμένα τρόφιμα με την κακή υγεία.
Ως εκ τούτου, και οι δύο ερευνητικές ομάδες αναφέρουν ότι οι πολιτικές που περιορίζουν το ποσοστό των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και προάγουν την κατανάλωση μη επεξεργασμένων ή ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων είναι απαραίτητες για τη βελτίωση της παγκόσμιας δημόσιας υγείας. Αυτή η άποψη υποστηρίζεται και από Αυστραλούς ερευνητές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι διατροφικές συμβουλές είναι σχετικά απλές: να τρώτε λιγότερα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα και περισσότερα μη επεξεργασμένα ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα.