Περιγραφή
Η ονομασία του Δενδρολίβανου είναι συνδυασμός των λέξεων δένδρο και λιβάνι, ενώ η λατινική του ονομασία Rosmarinous σημαίνει ρόδο της θάλασσας. Το δενδρολίβανο (Rosmarinus officinalis L.) ανήκει στην οικογένεια Lamiaceae. Είναι αρωματικό, θαμνώδες φυτό και αποτελεί τυπικό είδος της μεσογειακής χλωρίδας. Η περίοδος ανθοφορίας του είναι παρατεταμένη και σταδιακή από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο, αλλά ανθοφορεί όλο το χρόνο. Τα φύλλα του φυτού διατίθενται στο εμπόριο ως νωπή ή ξηρή δρόγη ή πωλείται το αιθέριο έλαιο του φυτού. Το τελευταίο, παράγεται με απόσταξη με υδρατμούς των φύλλων και ανθέων του βοτάνου, που συλλέγονται την χρονική περίοδο από την άνοιξη έως αργά το φθινόπωρο.
Το δενδρολίβανο χρησιμοποιείται στη μαγειρική ως άρτυμα, καθώς και για την παραγωγή αφεψημάτων. Το έλαιό του, το οποίο είναι πλούσιο σε φαινολικά συστατικά, όπως τα φαινολικά οξέα και τα φλαβονοειδή, χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων και καλλυντικών, καθώς και στην αρωματοθεραπεία. Το αφέψημα καταπολεμά τη διάρροια και την τριχόπτωση, ενώ ενδείκνυται μεταξύ άλλων για ατονία, πονοκέφαλο, κρυολόγημα, υπερκόπωση, εξάντληση και κατάθλιψη.
Προτείνεται για κράμπες στο στομάχι και για το φούσκωμα, ανοίγει την όρεξη και προκαλεί έκκριση στομαχικών υγρών. Έχει αντιμικροβιακή δράση και μάλιστα μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα χρησιμοποιείτο ως αντισηπτικό στα γαλλικά νοσοκομεία.
Χρήσιμα μέρη
Τα φύλλα και τα λεπτά κλαδιά του δενδρολίβανου.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Από έρευνες διαπιστώθηκε ότι χρειάστηκε ελάχιστη συγκέντρωση του αιθέριου ελαίου δενδρολίβανου για την ανάσχεση της ανάπτυξης διαφόρων παθογόνων οργανισμών όπως ο E. Coli. Επιπλέον, έχει βακτηριοκτόνο δράση, αφού βρέθηκε ότι αναστέλλει έξι μικροοργανισμούς που αλλοιώνουν συνήθως το κρέας και αντιμυκητησιακή δράση, εφόσον φάνηκε από έρευνες ότι αναστέλλει μερικώς την ανάπτυξη, καθώς και την παραγωγή τοξινών από διάφορους μύκητες.
Παράλληλα, διαθέτει αντιοξειδωτική δράση. Ως γνωστόν, οι ελεύθερες ρίζες έχουν σχετιστεί με διάφορα βιολογικά φαινόμενα, όπως φλεγμονή, γήρας, καρκινογένεση. Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες των εκχυλισμάτων του δενδρολίβανου βασίζονται στα φαινολικά συστατικά του. Πολλά από τα συστατικά του φυτού έχουν δείξει τις αντικαρκινικές του ιδιότητες σε in vitro και in vivo μοντέλα.
Μία ακόμα ιδιότητα του αιθέριου έλαιου του δενδρολίβανου είναι η ενίσχυση της γνωστικής λειτουργίας. Ανακαλύφθηκε ότι μπορεί να ενεργοποιήσει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, βελτιώνοντας την ποιότητα μνήμης, την ικανότητα συγκέντρωσης αλλά και τη διάθεση των ατόμων. Πέραν όλων αυτών, σε πρόσφατες μελέτες βρέθηκε ότι μπορεί να μειώσει τη γλυκόζη αίματος και τα επίπεδα χοληστερόλης και να βοηθήσει στον έλεγχο του βάρους. Τελευταίες έρευνες και προηγούμενες δημοσιεύσεις επιβεβαιώνουν το ρόλο του δενδρολίβανου στο μεταβολισμό των υδατανθράκων και των λιπιδίων και επισημαίνουν ότι το δενδρολίβανο μπορεί να χρησιμεύσει ως πιθανός υπογλυκαιμικός και υπολιπιδαιμικός παράγοντας.
Επίσης, ενεργεί σαν διεγερτικό του κυκλοφοριακού συστήματος και των νεύρων και ασκεί τονωτική και ηρεμιστική δράση στο πεπτικό σύστημα, γι’ αυτό χρησιμοποιείται όταν υπάρχει ψυχολογική ένταση (το πρόβλημα εκδηλώνεται για παράδειγμα με τη μορφή δυσπεψίας που συνοδευέται από τυμπανισμό, πονοκεφάλους ή κατάθλιψη που συνδέεται με γενική εξασθένηση.). Επιπλέον, εξωτερικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση του μυϊκού πόνου, της ισχιαλγίας και της νευραλγίας. Τέλος, ενεργεί σαν διεγερτικό στους θύλακες των τριχών και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις πρόωρης τριχόπτωσης σαν έλαιο.
Τρόποι χρήσης
Ως έγχυμα: Σε βραστό νερό ρίχνουμε το βότανο. Το αφήνουμε για 10-20 λεπτά, το σουρώνουμε και το χρησιμοποιούμε (1-3 κουταλάκια του γλυκού για κάθε φλυτζάνι νερό).
Ως αφέψημα: Παίρνουμε το θεραπευτικό μέρος του φυτού και το βράζουμε με νερό (Συνήθως βράζουμε τα σκληρά τμήματα του φυτού ρίζες, φλούδες, κοτσάνια, σπόροι). Αν είναι ψιλοκομμένα χρειάζονται βράσιμο μόνο 5 λεπτά, αλλιώς 5-15 λεπτά. Τρεις κουταλιές σε δύο φλυντζάνια νερού και να καταναλωθούν σε 12 ώρες.
Προφυλάξεις – Παρενέργειες
Δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες. Παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα βότανα είναι φάρμακα και πρέπει να αντιμετωπίζονται έτσι.