Κατά τη διάρκεια της περιόδου,ο έντονος, οξύς, σαν κράμπες, πόνος που αισθάνονται αρκετές γυναίκες χαμηλά στην κοιλιά λέγετε: δυσμηνόρροια. Ενώ ένας ήπιος πόνος κατά τη διάρκεια της περιόδου είναι αναμενόμενος, η δυσμηνόρροια είναι έντονος πόνος, τόσο ανυπόφορος ώστε να περιορίσει τις καθημερινές δραστηριότητες και να οδηγήσει την ασθενή σε λήψη φαρμάκων. Περίπου το 40% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας πάσχουν από δυσμηνόρροια και το 10-15% έχουν τέτοια συμπτώματα που τους καθηλώνει τουλάχιστον για 24 ώρες στο κρεβάτι,κάθε μήνα όταν έρχεται η περίοδος.
Πότε χαρακτηρίζεται η δυσμηνόρροια πρωτοπαθής;
Όταν η γυναίκα δεν παρουσιάζει κάποια παθολογία στη μήτρα ή στα υπόλοιπα όργανα της πυέλου,τότε η δυσμηνόρροια χαρακτηρίζεται πρωτοπαθής. Αφορά δηλαδή μια απόλυτα υγιή γυναίκα. Ο πόνος αρχίζει μερικές ώρες πριν ή συγχρόνως με την έναρξη της εμμηνορρυσίας και διαρκεί συνήθως 48-72 ώρες. Μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ένας σημαντικός παράγοντας συναισθηματικής και ψυχολογικής επιβάρυνσης,όσον αφορά την επαγγελματική ενασχόληση,τις καθημερινές δραστηριότητες και τη σεξουαλική λειτουργία. Αρκετές φορές για την ασθενή αποτελεί ένα είδος αναπηρίας και είναι συγχρόνως μια συχνή αιτία θεραπευτικής αποτυχίας για το γιατρό.
Τι σημαίνει δευτεροπαθής δυσμηνόρροια;
Όταν ο πόνος που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της περιόδου οφείλεται σε γυναικολογική πάθηση ονομάζεται δευτεροπαθής δυσμηνόρροια. Ενώ η πρωτοπαθής εμφανίζεται από την εμηναρχή (η πρώτη φορά στη ζωή ενός κοριτσιού που βλέπει αίμα), στην δευτεροπαθή οι ενοχλήσεις αρχίζουν αρκετά χρόνια αργότερα.
Ποιες είναι οι παθήσεις που την προκαλούν;
Η πιο συνηθισμένη γυναικολογική διαταραχή που είναι υπεύθυνη για τη δευτεροπαθή δυσμηνόρροια είναι η ενδομητρίωση. Οι περισσότερες μελέτες δεν έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ της έκτασης της ενδομητρίωσης και της έντασης του πόνου. Επίσης η ρήξη ωοθηκικών κύστεων και οι συμφύσεις που έχουν δημιουργηθεί μετά από χειρουργική επέμβαση ή από επαναλαμβανόμενες σαλπιγγίτιδες δημιουργούν δυσμηνόρροια. Η αδενομύωση που χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενδομητρίου μέσα στο μυομήτριο της μήτρας συχνά προβάλλει με τη δυσμηνόρροια σαν μόνο σύμπτωμα. Γυναίκες με οξεία πυελική φλεγμονή, ινομυώματα, πολύποδες, στένωση τραχηλικού στομίου, η οπίσθια κλίση της μήτρας, ακόμα και η χρήση σπιράλ, προκαλεί πόνο στην περίοδο.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Οι συχνότεροι παράγοντες που συνυπάρχουν με τον πόνο είναι η ναυτία, ο εμετός, η συχνοουρία και ο πονοκέφαλος. Σε μικρότερη συχνότητα η δυσμηνόρροια συνοδεύεται από διάρροια, κόπωση, κατάθλιψη, εκνευρισμό και τάση των μαστών. Πολλές φορές ο πόνος επεκτείνεται στο εσωτερικό μέρος των μηρών και στη μέση. Σε γενικές γραμμές,η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια δεν περιορίζεται στις ημέρες της περιόδου, είναι μικρότερης έντασης την πρώτη μέρα της εμμηνορρυσίας, αφορά γυναίκες σχετικά μεγαλύτερης ηλικίας (μέσος όρος 25-40 ετών ) και συνυπάρχει με άλλα συμπτώματα όπως πόνο κατά την σεξουαλική επαφή, αιμορραγίες και υπογονιμότητα.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Όπως αναφέραμε,το γυναικολογικό ιστορικό μας δίνει αρκετές πληροφορίες για να αξιολογήσουμε την πάθηση. Ο υπερηχογραφικός έλεγχος της κοιλιάς και της πυέλου μπορεί να προσφέρει στην αξιολόγηση της ανατομίας των γυναικολογικών οργάνων,αλλά η απουσία παθολογικών ευρημάτων δεν είναι καθησυχαστική. Η διαγνωστική λαπαροσκόπηση και η υστεροσκόπηση συμβάλλουν στην επιβεβαίωση της διάγνωσης σε ποσοστό 50-60% των ασθενών.
Τι πρέπει να προσέχουμε;
Η έλλειψη άσκησης, το άγχος, η πτωχή δίαιτα σε βιταμίνες, η υπερβολική λήψη καφεΐνης και το κάπνισμα επιδεινώνουν την δυσμηνόρροια. Μερικές δημοσιεύσεις έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ της σεξουαλικής ή σωματικής βίας με διαταραχές που συσχετίζονται με χρόνιο πόνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις πιθανολογείται ότι ο πόνος δεν είναι σωματικός και η συσχέτιση είναι περισσότερο ψυχολογική ή νευρολογική. Επίσης μερικές γυναίκες θεωρούν ότι η χρήση ταμπόν επιδεινώνει την κατάστασή τους.
Ποια είναι η θεραπεία για την ανακούφιση της γυναίκας;
Στις περιπτώσεις που ο πόνος δεν είναι ιδιαίτερα δυνατός τα απλά παυσίπονα έχουν καλά αποτελέσματα. Αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η buproten, το μεφαιναμικό οξύ και η ναπροξένη σε συνδυασμό με κάποιο σπασμολυτικό είναι πολύ διαδεδομένα. Τα παραπάνω φάρμακα είναι πιο αποτελεσματικά όταν η χορήγηση αρχίζει δύο ημέρες πριν από την περίοδο. Εάν ο πόνος είναι έντονος, τότε η ασθενείς πρέπει να καταφύγει στην χρήση αντισυλληπτικού από το στόμα, ώστε να ανασταλεί η ωορρηξία. Σε ακραίες περιπτώσεις η χρήση ενέσιμων φαρμάκων (τα GnRh ανάλογα) που σταματούν την περίοδο για μερικούς μήνες είναι η μόνη λύση. Δυστυχώς όμως η δυσμηνόρροια μπορεί να εμφανιστεί ξανά σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% μετά τη διακοπή της θεραπείας.
Υπάρχει θεραπεία χωρίς φαρμακευτική αγωγή;
Η θερμότητα βοηθά στην ανακούφιση του πόνου. Ένα ζεστό λουτρό για 10-15 λεπτά πολλές φορές μειώνει τα συμπτώματα. Εναλλακτικές μορφές θεραπείας που περιλαμβάνουν τεχνικές χαλάρωσης και βιοανάδρασης έχουν εφαρμοστεί με σχετική επιτυχία. Αυτές οι μέθοδοι αποσκοπούν στη μείωση του γενικευμένου άγχους και του μυϊκού σπασμού. Επίσης ο βελονισμός είναι δοκιμασμένη μέθοδος.
Αντωνίου Γιώργος – Γυναικολόγος