Η επιλόχειος κατάθλιψη αναφέρεται στην εμφάνιση κατάθλιψης μετά τη γέννηση ενός παιδιού. Εμφανίζεται σε περίπου μία στις δέκα μητέρες και είναι μία από τις πιο συχνές επιπλοκές ενός τοκετού, αν και επειδή δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό μία μητέρα να μην είναι πλημμυρισμένη από ευχάριστα συναισθήματα μετά τη γέννηση του παιδιού, πολλές μητέρες υποφέρουν σιωπηλά. Η επιλόχειος κατάθλιψη συνήθως εκδηλώνεται εντός ενός μηνός από τον τοκετό, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί μέχρι και 6 μήνες μετά.
Η αιτιολογία της επιλόχειου κατάθλιψης δεν είναι γνωστή και διερευνάται μία ποικιλία παραγόντων από ορμονικούς μέχρι περιβαλλοντικούς. Το σημαντικό είναι ότι δεν πρόκειται για μία διαταραχή που οφείλεται στο γεγονός ότι η γυναίκα που γέννησε δεν είναι “αρκετά καλή μητέρα” και γενικώς δεν είναι κάτι για το οποίο ευθύνεται η ίδια η μητέρα, αλλά μία ανεπιθύμητη επιπλοκή του τοκετού. Οι μητέρες που υποφέρουν από επιλόχειο κατάθλιψη δεν προξενούν σκόπιμα κακό στα παιδιά τους, παρότι περίπου οι μισές κάνουν τέτοιες σκέψεις και ανησυχούν πολύ για αυτές.
Συχνά συμπτώματα της επιλόχειου κατάθλιψης είναι η “πεσμένη” διάθεση ολόκληρη την ημέρα ή για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, η αδυναμία της μητέρας να ευχαριστηθεί με οτιδήποτε, η απώλεια του ενδιαφέροντός για τον εαυτό της και το μωρό της, η συχνή τάση για κλάμα, η συνεχής αίσθηση εκνευρισμού, συναισθήματα ενοχής, απόρριψης ή ανεπάρκειας και η αδυναμία συγκέντρωσης (π.χ. η μητέρα ξεχνάει ή χάνει πράγματα). ʼλλα συμπτώματα είναι η μειωμένη ενεργητικότητα, οι διαταραχές στον ύπνο, η αυξημένη ή η μειωμένη όρεξη για φαγητό και η μείωση της σεξουαλικής διάθεσης, αλλά τα συμπτώματα αυτά είναι “φυσιολογικά” για μία σύντομη περίοδο αμέσως μετά τον τοκετό και κατά συνέπεια δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καθοριστεί η ύπαρξη επιλόχειου κατάθλιψης. Τα παραπάνω συμπτώματα επηρεάζουν σημαντικά την ικανότητα της μητέρας να εκτελέσει τις καθημερινές της δραστηριότητες. Στις περισσότερες περιπτώσεις η επιλόχειος κατάθλιψη υποχωρεί εντός ενός διαστήματος που κυμαίνεται από μερικές εβδομάδες ως 2 περίπου χρόνια. Ωστόσο, η επιλόχειος κατάθλιψη αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά τόσο ψυχοθεραπευτικά, όσο μέσω φαρμακευτικής αγωγής και δεν υπάρχει κανένας λόγος για μία μητέρα να υποφέρει χωρίς βοήθεια.
Τέλος, η επιλόχειος κατάθλιψη δε θα πρέπει να συγχέεται με τη “μελαγχολία” (τάση για κλάμα, άμβλυνση των συναισθημάτων, αβεβαιότητα για τον εαυτό) που εμφανίζεται την τρίτη ή την τέταρτη ημέρα μετά τον τοκετό στις μισές περίπου μητέρες και σύντομα υποχωρεί. Μία άλλη πάθηση με την οποία δε θα πρέπει να συγχέεται η επιλόχειος κατάθλιψη είναι η λοχειακή ψύχωση, η οποία είναι μία πολύ σοβαρή διαταραχή κατά την οποία η μητέρα έχει παραληρητικές ιδέες, π.χ. ότι το παιδί της είναι “γέννημα του Σατανά” κλπ. Η λοχειακή ψύχωση είναι σπάνια (1 στις 500 μητέρες) και εμφανίζεται συνήθως μερικές ημέρες μετά τον τοκετό.