Ο κνησμός είναι ένα δυσάρεστο αίσθημα που προκαλεί έντονη ή λιγότερο έντονη επιθυμία ξεσμού. Ο κνησμός και ο πόνος παρουσιάζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Είναι και τα δύο δυσάρεστα αισθήματα. Το άγχος και η κατάθλιψη μπορούν να επιδεινώσουν τον κνησμό. Οι ψωριασικές βλάβες πρέπει να θεραπεύονται προκειμένου να θεραπεύεται και ο κνησμός. Είναι σημαντικό να αποφεύγεται οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει κνησμό, όπως τα πολύ ζεστά μπάνια και ντους, τα ενδύματα που προκαλούν τριβή και τα διεγερτικά όπως ο καφές.
Τι είναι ο κνησμός;
Ο ιατρικός όρος για το αίσθημα φαγούρας είναι «κνησμός». Το αίσθημα αυτό μπορεί να αφορά μια μόνο περιοχή του δέρματος ή να εκτείνεται σε ολόκληρο το σώμα. Πλήθος αιτιών μπορεί να προκαλέσει κνησμό, όπως φλεγμονώδεις δερματικές καταστάσεις ή γενικές ασθένειες. Για αρκετό καιρό υπήρχε η πεποίθηση ότι η ψωρίαση δεν προκαλεί κνησμό (μη κνησμώδης) και ότι δεν υποφέρουν όλοι οι ασθενείς με ψωρίαση από κνησμό. Ωστόσο, αρκετές έρευνες έδειξαν ότι το 80% των ασθενών με ψωρίαση υποφέρουν από αυτόν. Υπάρχουν διάφοροι βαθμοί κνησμού, οι οποίοι μετρώνται βάσει οπτικών αναλογικών κλιμάκων. Οι ασθενείς υποδεικνύουν τη σοβαρότητα του κνησμού από τον οποίο υποφέρουν βάσει μιας κλίμακας με τιμές από το 1 ως το 10 (από μέτριο κνησμό ως σοβαρό κνησμό, στην περίπτωση του οποίου οι ασθενείς ξύνουν τις πλάκες ώσπου να ματώσουν). Ο κνησμός καταλήγει σε φαύλο κύκλο, καθώς ο ξεσμός προκαλεί υπερτροφία (διόγκωση) των απολήξεων των νεύρων στο δέρμα, οι οποίες γίνονται με τη σειρά τους πιο ευαίσθητες. Επιπλέον, ο υπερβολικός ξεσμός έχει ως αποτέλεσμα την αντίδραση του εγκεφάλου σε οποιοδήποτε εξωτερικό ερέθισμα, δημιουργώντας ένα αίσθημα κνησμού. Ο ξεσμός είναι ένα είδος τραυματισμού, και οι ψωριασικές βλάβες συχνά εκδηλώνονται σε περιοχές που έχουν υποστεί τραυματισμό υπό μορφή απάντησης γνωστής ως φαινόμενο Koebner.
Υπάρχουν κοινά στοιχεία μεταξύ του κνησμού και του πόνου;
Τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τα κέντρα του εγκεφάλου που εμπλέκονται στον κνησμό είναι περιορισμένα συγκριτικά με τα αντίστοιχα διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν τον πόνο. Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι οι νευροδιαβιβαστές παίζουν σημαντικό ρόλο στον κνησμό. Ο κνησμός και ο πόνος παρουσιάζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Είναι και τα δυο δυσάρεστα αισθήματα και οι πληροφορίες που σχετίζονται με αυτά μεταφέρονται μέσω των ίδιων νευρικών οδών. Οι πληροφορίες μεταφέρονται από τον πρώτο νευρώνα στο νωτιαίο μυελό, έπειτα από έναν δεύτερο νευρώνα στο θάλαμο (στη βάση του εγκεφάλου) και στη συνέχεια από έναν τρίτο στο φλοιό (συνειδητό μέρος της λειτουργίας του εγκεφάλου). Ο ασθενής αισθάνεται πόνο και κνησμό μόλις ξεπεραστεί ένα συγκεκριμένο όριο, η τιμή του οποίου ποικίλλει ανάλογα με τους ψυχολογικούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται το άγχος και η κατάθλιψη. Το άγχος επιδεινώνει τον κνησμό. Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε άτομα που υποφέρουν από κατάθλιψη, υπάρχει σχέση μεταξύ του βαθμού του κνησμού και του βαθμού της κατάθλιψης. Κατά συνέπεια, ο κνησμός αποτελεί πραγματική φυσική και ψυχολογική δοκιμασία, όπως ακριβώς ο πόνος.
Τι φάρμακα υπάρχουν διαθέσιμα για τον κνησμό;
Πρώτον και κύριον, οι ψωριασικές πλάκες πρέπει να θεραπεύονται. Τα τοπικά κορτικοστεροειδή, οι ακτινοβολίες UVA και UVB και η κυκλοσπορίνη συνήθως περιορίζουν τον κνησμό. Ωστόσο, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες οι συγκεκριμένες θεραπείες δεν επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, δύσκολα σταματά ο κνησμός. Παρόλο που τα αντισταμινικά σε ορισμένες περιπτώσεις αποτρέπουν τον κνησμό, δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματικά στη θεραπεία του κνησμού που προκαλείται από την ψωρίαση. Οι ασθενείς που υποφέρουν από κατάθλιψη ή άγχος, ενώ ταυτόχρονα υποφέρουν από κνησμό, θα πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία που εστιάζει αποκλειστικά στα ψυχολογικά τους προβλήματα.
Μπορούν άλλες θεραπείες να βοηθήσουν;
Η εφαρμογή ενυδατικής λοσιόν μια ή περισσότερες φορές την ημέρα μπορεί να καταπραΰνει την επιδερμίδα εφόσον καταπολεμά την ξηρότητα. Οι θεραπείες spa μπορούν επίσης να αποβούν ευεργετικές, καθώς ορισμένα είδη θερμικού μεταλλικού νερού έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και περιορίζουν τον κνησμό. Οι ασθενείς που υποφέρουν από άγχος και κατάθλιψη μπορούν να καταφύγουν σε τεχνικές χαλάρωσης όπως η σοφρολογία και η γιόγκα προκειμένου να καταπολεμήσουν το άγχος και συνεπώς να περιορίσουν τον κνησμό. Η τριβή και οι μικροτραυματισμοί μπορούν να προκαλέσουν βλάβες, επομένως θα πρέπει να προτιμώνται ενδύματα από φυσικές ίνες, όπως το βαμβάκι. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγονται τα πολύ ζεστά μπάνια και να χρησιμοποιούνται μόνο ήπια προϊόντα για τη φροντίδα του δέρματος. Συνιστάται η χρήση γαντιών για τον περιορισμό της έκθεσης σε ισχυρά απορρυπαντικά. Είναι προτιμότερο τα νύχια να κόβονται κοντά, προκειμένου να ελαχιστοποιούνται οι βλάβες που προκαλούνται από τον ξεσμό. Τέλος, θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση αλκοόλ και καφέ.
Dr Laurent Misery – Δερματολόγος