Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα ή κυνάγχη, κοινώς, ο στρεπτοκοκκικός λαιμός αποτελούν λοίμωξη που προκαλείται από τα βακτήρια που ονομάζονται “στρεπτόκοκκοι της ομάδας Α”. Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα επηρεάζει κυρίως το λαιμό και τις αμυγδαλές. Οι αμυγδαλές είναι οι δύο αδένες του λαιμού, που βρίσκονται στο πίσω μέρος της στοματικής κοιλότητας. Ο στρεπτοκοκκικός λαιμός μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τις φωνητικές χορδές (λάρυγγας ). Τα συνήθη συμπτώματαs περιλαμβάνουν πυρετό, πόνο του λαιμού (κοινώς, πονόλαιμο), και πρησμένους αδένες (που ονομάζονται λεμφαδένες) του αυχένα. Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα αποτελεί το 37% των λοιμώξεων του λαιμού στα παιδιά.
Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα μεταδίδεται κατά τη στενή επαφή με κάποιο άρρωστο άτομο. Για τη διάγνωση κάποιου ατόμου με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, απαιτείται μια εξέταση που ονομάζεται καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος. Ακόμη και χωρίς αυτή την εξέταση, η πιθανότητα στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας μπορεί να ανιχνευτεί με βάση τα συμπτώματα. Τα αντιβιωτικά μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του στρεπτοκοκκικού λαιμού. Τα αντιβιοτικά αποτελούν φάρμακα που σκοτώνουν τα βακτήρια. Τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται κυρίως για την αποφυγή επιπτώσεων, όπως του ρευματικού πυρετού και όχι τόσο για τη μείωση διάρκειας της ασθένειας.
Ενδείξεις και συμπτώματα
Τα συνήθη συμπτώματα της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας περιλαμβάνουν πονόλαιμο, πυρετό πάνω από 38°C (100,4°F), πύο (ένα κίτρινο ή υποκίτρινο υγρό που δημιουργείται από νεκρά βακτήρια και λευκά αιμοσφαίρια) στις αμυγδαλές και πρήξιμο των λεμφαδένων.
Ενδέχεται να υπάρξουν και άλλα συμπτώματα, όπως:
* Πονοκέφαλος
* Έμετος ή τάση για έμετο (ναυτία)
* Πόνος στο στομάχι
* Πόνος των μυών
* Εξάνθημα (κόκκινα εξογκώματα) στο σώμα ή στο σώμα ή στο λαιμό. Αυτό το σύμπτωμα είναι μεν ασυνήθιστο, ωστόσο τυπικό για αυτή την ασθένεια.
Το άτομο με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα θα παρουσιάσει συμπτώματα της ασθένειας εντός μιας με τρεις ημέρες, μετά την επαφή του με κάποιο άλλο άρρωστο άτομο.
Αίτια
Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα προκαλείται από συγκεκριμένα βακτήρια που ονομάζονται βήτα αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι της ομάδας Α (GAS). Ο πονόλαιμος μπορεί να προκληθεί και από άλλα βακτήρια ή ιούς. Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα μεταδίδεται με την άμεση, στενή επαφή με κάποιον ασθενή. Η ασθένεια μεταδίδεται ευκολότερα, σε σημεία, όπου συνωστίζονται πολλοί άνθρωποι. Σημεία όπου παρατηρείται συνωστισμός, είναι για παράδειγμα, ο στρατός ή το σχολείο. Τα βακτήρια GAS μπορούν να αφυδατωθούν και να δημιουργήσουν σκόνη, ωστόσο δεν μπορούν να μεταδώσουν πλέον την ασθένεια σε αυτή τη μορφή. Αν τα βακτήρια του περιβάλλοντος διατηρηθούν νωπά μπορούν να προκαλέσουν την ασθένεια, η οποία μπορεί να διαρκέσει έως και 15 ημέρες. Τα νωπά βακτήρια υπάρχουν σε αντικείμενα, όπως οδοντόβουρτσες. Αυτά τα βακτήρια επιζούν στις τροφές, ωστόσο αυτό είναι μάλλον ασυνήθιστο. Τα άτομα που θα καταναλώσουν αυτές τις τροφές μπορούν να αρρωστήσουν. Το δώδεκα τοις εκατό των παιδιών, που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας, έχουν τυπικά τα βακτήρια GAS στο λαιμό τους.
Εργαστηριακός έλεγχος
Μια εξέταση που ονομάζεται καλλιέργεια στρεπτόκοκκου αποτελεί τον κύριο τρόπο διάγνωσης της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας. Αυτή μέθοδος είναι αποτελεσματική κατά 90 με 95 τοις εκατό. Υπάρχει άλλη μια διαγνωστική μέθοδος, η οποία ονομάζεται γρήγορο τεστ για στρεπτόκοκκο ή RADT. Το γρήγορο τεστ για στρεπτόκοκκο είναι ταχύτερο από την καλλιέργεια στρεπτόκοκκου, ωστόσο είναι ακριβές μόνο στο 70 τοις εκατό των περιπτώσεων. Και οι δυο μέθοδοι μπορούν να διαπιστώσουν αν κάποιο άτομο δεν πάσχει από στρεπτόκοκκο. Αυτό αποδεικνύεται σωστό στο 98 τοις εκατό των περιπτώσεων. Όταν κάποιο άτομο είναι άρρωστο, η καλλιέργεια στρεπτόκοκκου ή η ταχεία δοκιμασία ανίχνευσης αντιγόνου μπορούν να εξακριβώσουν αν πρόκειται για στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα. Η καλλιέργεια στρεπτόκοκκου ή η ταχεία δοκιμασία ανίχνευσης αντιγόνου δεν ενδείκνυνται για άτομα που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, εφόσον κάποιοι από αυτούς είναι πιθανό να διαθέτουν το βακτήριο στο λαιμό τους, χωρίς να έχουν κάποια επίπτωση. Συνεπώς, αυτά τα άτομα δε θα χρειαστούν κάποια θεραπεία.
Αιτίες παρόμοιων συμπτωμάτων
Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα έχει κάποια συμπτώματα, τα οποία παρουσιάζονται και σε άλλες ασθένειες. Συνεπώς, είναι δύσκολο να διαπιστωθεί αν κάποιος πάσχει από την ασθένεια αν δε γίνει καλλιέργεια ή διεξαχθεί η ταχεία δοκιμασία ανίχνευσης στρεπτόκοκκου. Αν το άτομο παρουσιάζει πυρετό και πονόλαιμο, με βήχα, συνάχι στη μύτη, διάρροια, και κόκκινα μάτια με αίσθηση φαγούρας, είναι πιθανότερο να πρόκειται για στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα παρά αυτό να οφείλεται σε κάποιον ιό. Η λοιμώδης μονοπυρήνωση μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο των λεμφαδένων στον αυχένα και πονόλαιμο, πυρετό, όπως και αύξηση του μεγέθους των αμυγδαλών. Αυτή η διάγνωση μπορεί να γίνει με αιματολογική εξέταση. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει συγκεκριμένως τρόπος αντιμετώπισης της λοιμώδους μονοπυρήνωσης.
Πρόληψη
Κάποιοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στη στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα από άλλους. Η ασθένεια από στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα παραπάνω τρεις φορές το χρόνο, μπορεί να αποτελέσει μια καλή αφορμή για την αφαίρεση των αμυγδαλών. Ωστόσο, δεν θα κάνετε κάποιο λάθος αν τελικά δεν τις αφαιρέσετε.
Θεραπεία
Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα διαρκεί συνήθως μερικές ημέρες αν δεν αντιμετωπιστεί με κάποια θεραπεία. Η θεραπεία με αντιβιοτικά επιταχύνει συνήθως την ύφεση των συμπτωμάτων κατά 16 ώρες. Ο βασικός λόγος για την επιλογή της θεραπεία με αντιβιοτικά είναι η ελαχιστοποίηση του ενδεχόμενου κινδύνου για ασθένεια από κάποια σοβαρότερη νόσο. Τέτοια είναι, για παράδειγμα, η καρδιακή πάθηση γνωστή ως ρευματικός πυρετός ή η συγκέντρωση πύου στο λαιμό, γνωστή ως οπισθοφαρυγγικό απόστημα. Τα αντιβιοτικά έχουν καλά αποτελέσματα, εφόσον χορηγηθούν εντός 9 ημερών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Παυσίπονα
Τα φάρμακα για την καταπολέμηση του πόνου μπορούν να βοηθήσουν στην άμβλυνση του πόνου της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας. Αυτά περιλαμβάνουν, συνήθως,NSAID ή παρακεταμόλη που είναι γνωστή και ως ακεταμινοφαίνη. Τα στεροειδή είναι επίσης αποτελεσματικά, όπως η παχύρευστη λιδοκαΐνη. Η ασπιρίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί, επίσης, από ενήλικα. Η ασπιρίνη δε συνιστάται σε μικρά παιδιά γιατί είναι πιθανό να τα καταστήσει επιρρεπή στο σύνδρομο Ρέι .
Αντιβιοτικά φάρμακα
Η πενικιλίνη V είναι το πιο κοινό αντιβιοτικό που χρησιμοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες για την αντιμετώπιση της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας. Είναι δημοφιλής, επειδή είναι ασφαλής, έχει καλά αποτελέσματα και δεν κοστίζει πολλά χρήματα. Η αμοξικιλίνη χρησιμοποιείται κυρίως στην Ευρώπη. Στην Ινδία, ο ρευματικός πυρετός είναι συχνότερος. Γι’ αυτό το λόγο χρησιμοποιείται ως συχνότερη θεραπεία ένα ενέσιμο φάρμακο που ονομάζεται βενζαθινική πενικιλλίνη G. Τα αντιβιοτικά μειώνουν τη μέση διάρκεια των συμπτωμάτων. Η μέση διάρκειά τους κυμαίνεται μεταξύ τρεις με πέντε ημέρες. Τα αντιβιοτικά τη μειώνουν περίπου κατά μια ημέρα. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν, επίσης, τη διάδοση της νόσου. Τα φάρμακα χρησιμοποιούνται, κυρίως, στην προσπάθεια περιορισμού των σπάνιων επιπλοκών. Αυτές περιλαμβάνουν, τον ρευματικό πυρετό, τα εξανθήματα, και τις λοιμώξεις. Τα οφέλη των αντιβιοτικών θα πρέπει να αντισταθμίζουν τις πιθανές παρενέργειες. Οι υγιείς ενήλικες που δεν αντιδρούν καλά σε φάρμακα είναι πιθανό να μη χρειαστούν καθόλου αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας συχνότερα απ’ ότι θα αναμενόταν, με βάση τη σοβαρότητα της ασθένειας ή τον κίνδυνο μετάδοσής της. Το φάρμακο ερυθρομυκίνη (όπως και άλλα φάρμακα, τα ονομαζόμενα μακρολίδια) θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από άτομα που έχουν σοβαρές αλλεργίες στην πενικιλίνη. Η κεφαλοσπορίνη αντίθετα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα με λιγότερες αλλεργίες. Οι στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις μπορούν να προκαλέσουν, επίσης, πρήξιμο των νεφρών (οξεία σπειραματονεφρίτις). Τα αντιβιοτικά δε μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτής της πάθησης. Τα συμπτώματα της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας υποχωρούν, συνήθως, με ή χωρίς αντιμετώπιση, εντός τριών με πέντε ημερών. Η αντιμετώπιση με αντιβιοτικά μειώνει τον κίνδυνο σοβαρότερων παθήσεων. Δυσχεραίνουν, επίσης, την μετάδοση της νόσου. Τα παιδιά μπορούν να επιστρέψουν στο σχολείο 24 ώρες μετά την αρχική λήψη των αντιβιοτικών.
Τα παρακάτω πολύ σοβαρά προβλήματα μπορούν να δημιουργηθούν εξαιτίας της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας:
* Ρευματικός πυρετός ή οστρακιά
* Θανατηφόρα ασθένεια σύνδρομο τοξικού σοκ
* Σπειραματονεφρίτιδα
* Η ασθένεια σύνδρομο PANDAS. Αποτελεί πρόβλημα του ανοσολογικού συστήματος που επιφέρει αιφνίδια, πολλές φορές σοβαρά προβλήματα συμπεριφορικά.
Πιθανοφάνεια
Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα περιλαμβάνεται στην ευρύτερη κατηγορία πονόλαιμου ή φαρυγγίτιδας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου 11 εκατομμύρια άνθρωποι νοσούν ετησίως από πονόλαιμο. Οι περισσότερες περιπτώσεις πονόλαιμου οφείλονται σε ιούς. Τα βακτηρίδια βήτα αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι της ομάδας Α προκαλούν το 15 με 30 τοις εκατό των πονόλαιμων στα παιδιά, ενώ, αντίστοιχα, μόνο το 5 με 20 τοις εκατό των περιπτώσεων στους ενήλικες. Οι περιπτώσεις αυτές λαμβάνουν χώρα κυρίως στα τέλη του χειμώνα και στην αρχή της άνοιξης.