Κολικοί του βρέφους

Κολικοί του βρέφους

Ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι γονείς στις πρώτες εβδομάδες της ζωής ενός μωρού είναι οι κολικοί. Στη θέα ενός βρέφους που κλαίει σπαρακτικά, σφίγγει τις γροθιές του, κοκκινίζει, τεντώνει ή μαζεύει τα ποδαράκια του στην κοιλιά, χωρίς τίποτε να το ανακουφίζει, κάθε γονιός βιώνει αισθήματα απόγνωσης και ανεπάρκειας. Ένα ραντεβού με τον πόνο κατά τις απογευματινές και κυρίως τις βραδινές ώρες – με τη δύση του ήλιου έλεγαν οι παλαιότεροι – ο οποίος στιγμιαία υποχωρεί, με την απελευθέρωση αερίων ή την αλλαγή στάσης του μωρού, για να επανέλθει σύντομα, δριμύτερος και βασανιστικός.

Τι είναι όμως οι κολικοί; Τι τους προκαλεί;
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να δώσουμε έναν ορισμό για τους κολικούς, λόγω της μεγάλης ποικιλομορφίας στην έκφρασή τους, αλλά και στην υποκειμενικότητα κάποιων εννοιών, όπως π.χ. το υπερβολικό κλάμα. Οι πολλές θεωρίες που αναπτύχθηκαν έρχονται να επιβεβαιώσουν το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμη και σήμερα μία απόλυτα αποδεκτή ερμηνεία για την προέλευσή τους. Τα αέρια, ενώ φαινομενικά σχετίζονται με τους κολικούς, δεν φαίνεται από μελέτες να έχουν αιτιολογική συσχέτιση. Ας μην ξεχνάμε ότι το έντονο κλάμα οδηγεί σε κατάποση αέρα, ο οποίος στη συνέχεια αναζητεί διέξοδο, καθιστώντας τον κολικό αιτία των αερίων και όχι το αντίθετο.

Ποιος ο ρόλος της αλλεργίας στο γάλα;
Όλα τα βρέφη με κολικούς δεν έχουν αλλεργία στο αγελαδινό γάλα. Σίγουρα όμως σε ένα μικρό ποσοστό, η αλλεργία στο γάλα μπορεί να εμφανιστεί με κολικούς. Ιδιαίτερα όταν τα βρέφη, πέραν της ανησυχίας, παρουσιάσουν υπολειπόμενη ανάπτυξη, βλέννες και αίμα στα κόπρανα, εμέτους, επίμονες αναγωγές ή έκζεμα. Πολλή κουβέντα γίνεται σε σχέση με την ανωριμότητα του πεπτικού συστήματος του βρέφους, που έχει ως συνέπειες τη μειωμένη κινητικότητα, τη μειωμένη απορρόφηση ουσιών όπως η λακτόζη, την υπερπαραγωγή αερίων και διαταραχές στην εντερική χλωρίδα, δηλαδή στα μικρόβια που φυσιολογικά αποικίζουν το έντερο μετά τη γέννηση. Αν σε αυτά προσθέσουμε και την ανωριμότητα του νευρικού συστήματος του βρέφους να διαχειρισθεί τον πόνο και τη δυσφορία, μπορούμε να δικαιολογήσουμε την έντονη αντίδραση των βρεφών την ώρα των κολικών.

Διαβαθμίσεις αυτής της ανωριμότητας, σε συνδυασμό με το διαφορετικό ταμπεραμέντο του κάθε βρέφους, αλλά και τη διαφορετική αλληλεπίδραση γονέα και παιδιού, ερμηνεύουν την ποικιλομορφία στην έκφραση των κολικών από βρέφος σε βρέφος. Παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση κολικών, με καλά σχεδιασμένες μελέτες, είναι το κάπνισμα, τόσο στη διάρκεια της εγκυμοσύνης όσο και μετά από αυτή, και στρεσσογόνοι παράγοντες στην οικογένεια, όπως ένταση στη σχέση του ζευγαριού, απώλεια οικείων προσώπων και άλλα. Συμπερασματικά, αν και η αιτιολογία των βρεφικών κολικών φαίνεται να είναι πολυπαραγοντική, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως δεν πρόκειται για ασθένεια. Είναι μία παροδική κατάσταση και δεν θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες στη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού.

Όλα τα μωρά εμφανίζουν υποχρεωτικά κολικούς;
Όχι. Οι κολικοί δεν είναι κάτι που υποχρεωτικά καλείται να βιώσει το κάθε βρέφος. Οι περισσότεροι ερευνητές υπολογίζουν ότι ένα στα τέσσερα βρέφη θα εμφανίσει έντονους κολικούς. Ωστόσο, το ποσοστό μπορεί να είναι μεγαλύτερο αν λάβουμε υπόψη μας την αδυναμία ακριβούς ορισμού της έννοιας των κολικών, την υποκειμενικότητα της κρίσης του κάθε γονιού στην αξιολόγηση του πόνου, αλλά και το μεγάλο εύρος από ηπιότατοι έως βασανιστικοί στην έκφρασή τους.

Έχει το μωρό μου πάντα κολικούς όταν κλαίει;
Η απάντηση είναι όχι, αφού το κλάμα είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο το μωρό μας εκφράζει τις ανάγκες του. Κάποιες φορές πεινάει, κρυώνει ή ζεσταίνεται, είναι λερωμένο, προσπαθεί να ενεργηθεί, νυστάζει, είναι κουρασμένο ή «φορτωμένο» με πιο πολλά ερεθίσματα από αυτά που μπορεί να διαχειριστεί και απλά μας στέλνει ένα απεγνωσμένο μήνυμα να το αφήσουμε ήσυχο.

Πότε εμφανίζονται; Πόσο διαρκούν;
Οι κολικοί συνήθως εμφανίζονται γύρω στη δεύτερη με τρίτη εβδομάδα ζωής. Η διάρκειά τους μέσα στη μέρα δεν είναι σταθερή, αφού κι η αντοχή του μωρού στον πόνο δεν είναι η ίδια. Μπορεί να κρατούν από λίγα λεπτά έως και πολλές ώρες, με μεσοδιαστήματα ηρεμίας που ποικίλουν χρονικά. Φθάνουν στην κορύφωσή τους στους 1,5-2 μήνες και αρχίζουν να υποχωρούν στους 2,5 μήνες, για να εξαφανιστούν οριστικά στους 3 με 4 μήνες.

Τι επιδεινώνει τους κολικούς;
Ο υπερσιτισμός, καθώς εσφαλμένα πολλοί γονείς θεωρούν ότι με τη χορήγηση περισσότερου γάλατος το μωρό τους ενδέχεται να σταματήσει και να παρηγορηθεί. Τα υπερβολικά ερεθίσματα, κίνηση, φωνές, σε συνάρτηση με την υπερένταση, το άγχος και την ανησυχία στο οικογενειακό περιβάλλον, είναι επίσης παράγοντες που επιδεινώνουν τους κολικούς.

Με τί τρόπους τους αντιμετωπίζουμε;
Η διατροφή της μητέρας που θηλάζει, αν και έχει ενοχοποιηθεί στο παρελθόν, δεν φαίνεται να παίζει αποδεδειγμένα σημαντικό ρόλο. Ωστόσο, θα συμβούλευα μία ισορροπημένη διατροφή, με αποφυγή υπερβολικών ποσοτήτων τροφών που προκαλούν παραγωγή αερίων, όπως το λάχανο, τα φασόλια, το κουνουπίδι, το μπρόκολο κ.α. Επίσης, πρέπει να αποφεύγονται τροφές που προκαλούν ερεθισμό στο στομάχι, όπως τα πικάντικα και τα μπαχαρικά, ο καφές, η σοκολάτα, το αλκοόλ, καθώς και τα προϊόντα αγελαδινού γάλατος και κάθε άλλη τροφή που θα οδηγούσε σε επιδείνωση των συμπτωμάτων του βρέφους. Η θερμότητα φαίνεται να δρα ανακουφιστικά στο βρέφος. Η τοποθέτηση μίας ζεστής πετσέτας ή θερμοφόρας στην κοιλιά του βρέφους, πάνω από τα ρούχα του, μπορεί να βοηθήσει. Η τοποθέτηση του μωρού σε πρηνή θέση ή σε θέση τέτοια που η κοιλιά του να ακουμπάει σε σταθερή επιφάνεια μπορεί να είναι ευεργετική, όπως και η κίνηση του μωρού στα γόνατά μας, στην αγκαλιά μας, στο αυτοκίνητο ή σε ριλάξ με μηχανισμό ταλάντωσης. Ένα περιβάλλον χωρίς πολλά ερεθίσματα ή με απαλή μουσική ή ακόμη και κάποιοι μονότονοι επαναλαμβανόμενοι θόρυβοι, π.χ. ο θόρυβος της ηλεκτρικής σκούπας ή του πλυντηρίου, συχνά αποδεικνύονται ευεργετικοί.

Το μασάζ με κυκλικές ή σε σχήμα «Π» κινήσεις στην κοιλίτσα του μωρού είναι πολύ αποτελεσματικό. Το βραδινό μπανάκι με λίγο πιο ζεστό νερό, πέρα από την καθαριότητα, συμβάλλει και στην καλύτερη χαλάρωση και ηρεμία του βρέφους. Το φάσκιωμα του μωρού σε ζεστή πάνα αναφέρεται ότι μπορεί να βοηθήσει, με την προϋπόθεση ότι γίνεται ανεκτό από το βρέφος. Ακόμη, σωστή τεχνική σίτισης, ώστε να μην καταπίνει αέρα, αλλά, και αν αυτό γίνεται, να δίνεται ο απαραίτητος χρόνος για το ρέψιμο του βρέφους. Tέλος, ανάθεση της φροντίδας σε κάποιον άλλο, έστω και για λίγο, ιδιαίτερα αν έχετε φθάσει στα όρια ψυχικής και σωματικής εξάντλησης, δεν σας κάνει υποχρεωτικά άκαρδη μάνα. Ένα τρίτο πρόσωπο, με εμπειρία στην φροντίδα μωρών και μεγαλύτερη υπομονή, μπορεί να φανεί πολύτιμος σύμμαχος στη μάχη των κολικών. Η φαρμακευτική αγωγή δεν έχει αποδειχθεί ότι βοηθάει και όπου επιχειρείται θα πρέπει να γίνεται πάντα μετά από σύσταση του θεράποντος ιατρού. Η σιμεθικόνη και οι προβιοτικές σταγόνες είναι τα πιο συνηθισμένα και σχετικά αθώα φάρμακα, ενώ σπασμολυτικά, όπως η σκοπολαμίνη, έχουν πολλές παρενέργειες. Κάποια βότανα και ροφήματα, όπως το χαμομήλι, ο μάραθος και άλλα, μπορούν να προσφέρουν μία παροδική ανακούφιση, αλλά και αυτά δεν θα πρέπει να χορηγούνται χωρίς τη συμβουλή του παιδιάτρου.

Πώς θα είμαστε σίγουροι ότι δεν πρόκειται για κάτι άλλο;
Φυσικά, πριν αποφανθούμε ότι πρόκειται για κολικούς, είναι απαραίτητο να αποκλείσουμε κάποιες άλλες καταστάσεις, όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η δυσκοιλιότητα, η δυσανεξία στη λακτόζη, αλλά και σοβαρότερες καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν παρατεταμένο κλάμα στο βρέφος, όπως η βουβωνοκήλη, ο εγκολεασμός, η ουρολοίμωξη, η ωτίτιδα, η αλλεργία σε πρωτεΐνες του αγελαδινού γάλατος και άλλα. Συμπτώματα που συνοδεύουν τους κολικούς και θα μας ανησυχήσουν είναι ο πυρετός, ο εκρηκτικός εμετός, η διάρροια, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν βλέννες ή αίμα, η νωθρότητα, η ωχρότητα και η υποτονία του βρέφους. Σε κάθε περίπτωση, η εξέταση του μωρού που κλαίει από τον παιδίατρό του θεωρείται επιβεβλημένη πριν καταλήξουμε στη διάγνωση των κολικών.

Leave a Comment