Ποια είναι η διαφορά της χρόνιας κόπωσης από την κούραση;
Η κούραση είναι παροδικό φαινόµενο. Ο οργανισµός συνέρχεται εύκολα όταν το άτοµο κοιµηθεί επαρκώς ή ξεκουραστεί. Αντίθετα, το σύνδροµο χρόνιας κόπωσης είναι επίµονη, υποτροπιάζουσα και µεγάλης διάρκειας κόπωση που δεν υποχωρεί εύκολα µε απλά µέτρα. Διαρκεί δηλαδή περισσότερο από έξι µήνες και επηρεάζει σηµαντικά την ικανότητα του ατόµου να ανταποκριθεί στις καθηµερινές του υποχρεώσεις. Για το λόγο αυτό η ιατρική βοήθεια είναι απαραίτητη.
Πού οφείλεται το σύνδροµο της χρόνιας κόπωσης;
Μπορεί να οφείλεται σε κάποιο συγκεκριµένο παράγοντα ή νόσο. Συνήθεις παράγοντες που προκαλούν χρόνια κόπωση είναι η κατάχρηση αλκοόλ, η αϋπνία, η χρήση ηρεµιστικών φαρµάκων, το άγχος, η υπερκόπωση. Τα νοσήµατα, από την άλλη, που προκαλούν χρόνια κόπωση είναι πολλά και περιλαµβάνουν την αναιµία, τις ορµονικές ανωµαλίες, τη χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, τις χρόνιες φλεγµονές, ορισµένες λοιµώξεις, βιοχηµικές διαταραχές και ψυχιατρικά σύνδροµα. Χρόνια κόπωση όµως µπορεί να έχει κάποιος ακόµα και όταν δεν υπάρχουν οι συγκεκριµένοι παράγοντες που προαναφέρονται ή κάποιο νόσηµα.
Εποµένως η κούραση που επιµένει δεν είναι γέννηµα της φαντασίας κάποιων;
Τις περισσότερες φορές όχι. Οι τελευταίες µελέτες δείχνουν την παρουσία φλεγµονής ή ανωµαλίας του ανοσοποιητικού που πυροδοτεί την εµφάνιση του συνδρόµου. Έχει παρατηρηθεί από τις εξετάσεις στα άτοµα µε το συγκεκριµένο σύνδροµο πτώση ουδετεροφίλων, ανοσολογικές διαταραχές, νευροβιολογικές ανωµαλίες. Επίσης µελέτες του ιστορικού των ασθενών αναδεικνύουν, ταυτόχρονα, µεγαλύτερη συναισθηµατική αστάθεια, νευρολογική ευαισθησία και υψηλότερη πιθανότητα αναφοράς ενός σηµαντικού παιδικού τραύµατος, γεγονός που αναδεικνύει τη σύνθετη φύση του συνδρόµου.
Πόσο εύκολα οι ασθενείς που πάσχουν από χρόνια κόπωση επισκέπτονται τον παθολόγο;
Συχνά οι πάσχοντες ή το περιβάλλον τους αποδίδουν τα συµπτώµατά τους σε ψυχολογικά αίτια και δεν πηγαίνουν στον γιατρό. Ορισµένοι, πριν πάνε στον παθολόγο, επισκέπτονται ψυχιάτρους, αλλάζουν ψυχιατρικές θεραπευτικές αγωγές, αλλά τις περισσότερες φορές χωρίς αποτέλεσµα.
Υπάρχει θεραπεία για τη χρόνια κόπωση;
Η θεραπεία στοχεύει στην αποκατάσταση των παθολογικών παραγόντων ή των νοσηµάτων που προκαλούν δευτεροπαθώς χρόνια κόπωση. Αρκετές φορές τα νοσήµατα αυτά δεν έχουν άλλα συµπτώµατα και αποκαλύπτονται από ιατρικές εξετάσεις. Ανάλογα µε την αιτία λοιπόν µπορεί να χορηγηθούν φάρµακα ή να γίνουν διατροφικές παρεµβάσεις για σταθεροποίηση του ανοσοποιητικού, αύξηση των αποθεµάτων ενέργειας και ισορρόπηση του νευρικού συστήµατος. Σε ορισµένες περιπτώσεις η παράλληλη ψυχολογική υποστήριξη και ψυχιατρική θεραπεία είναι απαραίτητες.
Υπάρχουν µέτρα πρόληψης της χρόνιας κόπωσης;
Το ανθρώπινο σώµα δέχεται καθηµερινά την επίθεση του χρόνου, του στρες, πληθώρας τοξινών και λοιµογόνων παραγόντων. Η σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήµατος έχει ζωτική σηµασία για την αποτελεσµατική άµυνα έναντι όλων αυτών των εισβολέων και την εξασφάλιση επαρκούς ενέργειας. Τα άτοµα µε καλό αµυντικό σύστηµα και καλή φυσική κατάσταση είναι λιγότερο ευπρόσβλητα από το σύνδροµο χρόνιας κόπωσης. Η καλή φυσική κατάσταση εξασφαλίζεται µε την αποχή από το κάπνισµα και την κατάχρηση αλκοόλ, την άσκηση και τη σωστή διατροφή, που πρέπει να περιλαµβάνει επάρκεια θρεπτικών ουσιών, βιταµινών,αντιοξειδωτικών παραγόντων και ιχνοστοιχείων.
Δηλαδή η άσκηση µπορεί να βοηθήσει;
Σύµφωνα µε µελέτες, η σωστή συστηµατική άσκηση και ο επαρκής ύπνος αποτελούν βασικούς παράγοντες πρόληψης του συνδρόµου χρόνιας κόπωσης. Ασκηση όµως µπορεί να είναι και το γρήγορο περπάτηµα ηµερησίως. Η κίνηση µπορεί να ενταχθεί στο πρόγραµµα της καθηµερινότητας µε απλές τροποποιήσεις καθηµερινής συµπεριφοράς, όπως η χρήση σκάλας αντί του ανελκυστήρα, το καθηµερινό γρήγορο βάδισµα, η εγκατάλειψη του αυτοκινήτου. Πριν πάντως την ένταξη σε πρόγραµµα άσκησης πρέπει απαραιτήτως να προηγείται σοβαρή ιατρική εξέταση, κατά την οποία αξιολογείται η ικανότητα άσκησης, ο βαθµός έντασης και το είδος της άσκησης αλλά και η περιοδικότητα της ιατρικής παρακολούθησης. Αυτό είναι απαραίτητο, γιατί ορισµένου τύπου αθλητικές δραστηριότητες µπορεί να πυροδοτήσουν καρδιακά επεισόδια, µυοσκελετικά προβλήµατα, ασθµατικές κρίσεις και άλλα παθολογικά προβλήµατα σε ευαίσθητους οργανισµούς.
Η πρόσληψη βιταµινών είναι απαραίτητη για τη θεραπεία του συνδρόµου;
Είναι χρήσιµη στις περιπτώσεις που υπάρχουν ελλείψεις λόγω κακής διατροφής, υπερκόπωσης, στρες, όµως πρέπει να γίνεται υπό ιατρική σύσταση και παρακολούθηση.
Τα µυστικά της ειδικού:
* Μην αµελείτε το check up, που µπορεί να αποκαλύψει αναιµία, άλλες διατροφικές ελλείψεις ή παθολογικά προβλήµατα που σχετίζονται µε την κούραση.
* Ξεκινήστε τη µέρα σας µε ένα µπολ πλήρη δηµητριακά, καθώς είναι πλούσια στις απαραίτητες βιταµίνες για την πρόληψη του συνδρόµου χρόνιας κόπωσης.
* Ιδιαίτερα σηµαντικά για την πρόληψη του συνδρόµου χρόνιας κόπωσης είναι οι βιταµίνες του συµπλέγµατος Β (ψωµί ολικής άλεσης, αβγό, κρέας κ.ά.), η βιταµίνη Α (γαλακτοκοµικά προϊόντα, βούτυρο, καρότα, γλυκοπατάτες, κίτρινα λαχανικά, συκώτι, αβγό), η βιταµίνη Ε (ελαιόλαδο, ξηροί καρποί) και η βιταµίνη C (ντοµάτες, εσπεριδοειδή, πράσινες πιπεριές, πεπόνια, φράουλες, πατάτες).
* Φροντίστε επίσης µε τη διατροφή σας να εξασφαλίζονται τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία όπως ο σίδηρος (συκώτι, κρέας, όσπρια, αβγό, πράσινα λαχανικά), το µαγνήσιο (µπανάνες, όσπρια, γαλακτοκοµικά, πράσινα λαχανικά, κακάο), το σελήνιο (κρέατα, θαλασσινά, αβγά, ξηροί καρποί, πράσινα λαχανικά, φρούτα, όσπρια) και το φυλλικό οξύ (πράσινα φυλλώδη λαχανικά).
* Μην παραλείπετε γεύµατα κατά τη διάρκεια της ηµέρας γιατί µειώνονται τα επίπεδα ενέργειας.
* Αποφεύγετε να παίρνετε βιταµίνες και συµπληρώµατα διατροφής αν δεν σας το έχει συστήσει ο γιατρός.
* Κόψτε το κάπνισµα και περιορίστε στο ελάχιστο την κατανάλωση αλκοόλ.
* Εντάξτε περισσότερη κίνηση στη ζωή σας. Αν όµως σκοπεύετε να ξεκινήσετε να αθλείστε για πρώτη φορά, ζητήστε τη συµβουλή του γιατρού για να σας καθοδηγήσει στη µορφή άσκησης που σας ταιριάζει καλύτερα.
* Φροντίστε να εξασφαλίζετε 8 ώρες συνεχούς νυχτερινού ύπνου. Αν αντιµετωπίζετε προβλήµατα ύπνου, απευθυνθείτε στον ειδικό για τη λύση τους.
Πρόκειται για σύνδροµο χρόνιας κόπωσης εφόσον κάποιος έχει τέσσερα από τα παρακάτω συµπτώµατα για διάστηµα άνω των έξι µηνών: διαταραχές µνήµης και συγκέντρωσης (που δεν προκαλούνται από φάρµακα, αλκοόλ ή ουσίες), µυϊκούς πόνους, πόνους στις αρθρώσεις, ύπνος που δεν ξεκουράζει, κακουχία ύστερα από άσκηση, εµφάνιση πονοκεφάλου που δεν προϋπήρχε, ευαισθησία στις µασχάλες, πονόλαιµο.
Αναστασία Μοσχοβάκη – Ειδική Παθολόγος