Οι Μυρμηγκιές είναι επώδυνες καλοήθεις βλάβες της επιδερμίδας, υπό μορφή βλατίδων, που έχουν αναγνωρισθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο όρος Κονδυλώματα είναι κλινικός και αναφέρεται σε διογκώσεις που αναπτύσσονται γενικά στο δέρμα, ή στούς βλεννογόνους, οι οποίες προκαλούνται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV. Στη λαϊκή γλώσσα οι Μυρμηγκιές αποκαλούνται μαντραβίτσες ή γαρδαβίτσες.
Αιτιολογία
Η μολυσματικότητα των Μυρμηγκιών αναγνωρίσθηκε κατά τα τέλη του περασμένου αιώνα και η ιογενής αιτιολογία τους το 1907 από τον Ciuffo. Ο ιός των μυρμηκιών, γνωστός ως ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus-HPV) ανήκει στην οικογένεια Papova. Ο πυρήνας του αποτελείται από DNA διπλής έλικας, που εγκλείεται σε ένα εικοσάεδρο καψίδιο αποτελούμενο από 72 καψομερίδια. Σύγχρονες ερευνητικές μέθοδοι και ειδικότερα η DNA υβριδοποίηση έχουν απομονώσει μέχρι σήμερα 55 τύπους ιών HPV, που προκαλούν ευρύ φάσμα παθήσεων.
Επιδημιολογία
Η νόσος είναι μολυσματική. Η μετάδοση της νόσου γίνεται κυρίως με άμεση επαφή ή έμμεσα με κοινόχρηστα αντικείμενα ή κατόπιν χρησιμοποίησης κοινόχρηστων χώρων π.χ. δημόσιων μπάνιων και πισίνων. Μικρές λύσεις του δέρματος ίσως είναι απαραίτητες για να ενοφθαλμισθεί ο ιός. Αυτό εξηγεί τη συχνή εντόπιση των μυρμηκιών σε περιοχές, που συνήθως υφίστανται τραυματισμούς (άκρες χείρες, πόδια, γόνατα) καθώς και το φαινόμενο Koebner. Ο χρόνος επώασης των μυρμηκιών αποδείχθηκε πειραματικά ότι κυμαίνεται από 1-20 μήνες, με μέσο όρο 4 μήνες. Οι μυρμηκιές διακρίνονται ανάλογα με την κλινική εικόνα και την εντόπιση στις κοινές, στις ομαλές και στις πελματιαίες μυρμηκιές.
Στατιστική
Στη Μ. Βρετανία το 10-25% των ασθενών που επισκέπτονται τα δερματολογικά ιατρεία παρουσιάζουν μυρμηγκιές. Εμφανίζονται γεωγραφικά παντού στη γή , πιο συχνά στην ηλικία 12-16 ετών και κατανέμονται ως εξής: (α) Το 70% αυτών είναι κοινές μυρμηκιές, (β) Το 24% πελματιαίες και (γ) Το 3.5% είναι ομαλές μυρμηκιές. Η συχνότης εμφάνισής των αυξάνεται σε ασθενείς με μειωμένη κυτταρική ανοσία, όπως π.χ. στην Hodgkin, AIDS κ.λ.π. αλλά και συχνότατα φταίει και η κακή υγιεινή των ποδιών που ιδρώνουν και δεν πλένονται και δεν αλλάζουν κάλτσες ούτε αερίζονται. Περίπου το 43% των υποβληθέντων σε μεταμόσχευση νεφρού παρουσιάζουν μυρμηκιές προφανώς λόγω της δράσης των ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, ειδικότερα κοινές ή ομαλές.
Κοινές Μυρμηγκιές
Οφείλονται κυρίως στον Iό HPV2, λιγώτερο συχνά στον HPV 1,4, 26-29. Είναι υποστρόγγυλα, σκληρά επάρματα με ανώμαλη υπερκερατωσική επιφάνεια, ποικίλου μεγέθους. Εντοπίζονται εκλεκτικά στη ραχιαία επιφάνεια άκρων χειρών και ποδιών αλλά και στα γόνατα, κνήμες κ.ά. Είναι συνήθως ασυμπτωματικές, εκτός εάν εντοπίζονται στο παρωνύχιο ή τη κοίτη του ονυχος, οπότε είναι επώδυνες και πιθανόν να προκαλέσουν ονυχοδυστροφία. Πολλαπλασιάζονται με αυτοενοφθαλμισμό και καθίστανται πολλαπλές σε άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα. Παρουσιάζουν το φαινόμενο Koebner. Οι κοινές μυρμηγκιές είναι ανώδυνα, καλοήθη εξογκώματα του δέρματος που αποτελούνται από έναν σκληρό πυρήνα δέρματος. Η κοινή μυρμηγκιά μοιάζει με ένα σκληρό εξόγκωμα με ανώμαλη επιφάνεια που μοιάζει με κουνουπίδι. Οι μυρμηγκιές μπορεί να είναι στρογγυλές ή με ακανόνιστο σχήμα, επίπεδες ή εξογκωμένες και μπορούν να φτάσουν το μέγεθος του μπιζελιού. Μπορεί να είναι λευκές, γκρίζες ή καφέ. Οι κοινές μυρμηγκιές αναπτύσσονται συνήθως γύρω από τα νύχια, τα δάκτυλα και το πίσω μέρος της παλάμης, αλλά ενδέχεται επίσης να εμφανιστούν στα γόνατα και στο πρόσωπο, κυρίως σε σημεία όπου το δέρμα έχει σχιστεί.
Ομαλές Μυρμηγκιές
Οφελεται στους ιούς HPV3, HPV10, HPV26-29, HPV41. Είναι επίπεδες ή ελαφρά επηρμένες βλατίδες με λεία επιφάνεια, διαμέτρου συνήθως 1-5 mm, χροιάς φυσιολογικού δέρματος, φαιοκίτρινης ή φαιομέλαινης. Εντοπίζονται στο πρόσωπο, ραχιαία επιφάνεια χειρών, κνήμες, αντιβράχια και είναι λίγες ή πολυάριθμες. Το φαινόμενο Koebner είναι συχνότερο από ότι στις κοινές μυρμηκιές. Οι ομαλές νεανικές μυρμηγκιές έχουν ομαλή, επίπεδη επιφάνεια και μόνο λίγα χιλιοστά μέγεθος. Μοιάζουν με εξόγκωμα που έχει το χρώμα του δέρματος ή είναι ανοικτό καφέ. Έχουν την τάση να αναπτύσσονται σε μεγάλους αριθμούς, από 20 έως 100 κάθε φορά. Μπορεί να εμφανιστούν παντού, αλλά στα παιδιά εμφανίζονται συνήθως στο πρόσωπο. Στους ενήλικες, εμφανίζονται συνήθως στο πηγούνι και στα μάγουλα στους άνδρες, ενώ στις γυναίκες εμφανίζονται στις γάμπες. Ενδέχεται να ευθύνεται για αυτό ο ερεθισμός που προκαλείται από το ξύρισμα.
Πελματιαίες Μυρμηγκιές
Οφείλονται στον ιό HPV1 και HPV4. Εντοπίζονται στα πέλματα στα σημεία στήριξης και είναι συνήθως πολύ επώδυνες τόσο κατά τη βάδιση όσο και την απλή πίεση. ‘Συνήθως εκδηλώνονται στην πελματιαία επιφάνεια της πτέρνας αλλά και στα πλάγιά της. Εχουν ανώμαλη υπερκερατωσική επιφάνεια διάστικτη από μαύρα στίγματα, που αντιστοιχούν σε θρομβωμένα τριχοειδή. ‘Οταν πολλαπλές μυρμηκιές συρρέονν σε μεγάλη πλάκα, ονομάζονται «δίκην μωσαϊκού» (mosaic wart) και ανθίστανται στη θεραπεία. Όταν συγκεντρωθούν ποολλές μυρμηγικές μαζί η επεριοχή πρήζεται (οιδηματώδης) και ο ασθενής δεν ανέχεται ούτε την ψηλάφηση. Καλό είναι στην κλινική εξέταση, για την τεκμηρίωση της διάγνωσης να χρησιμοποιηθεί μεγέθυνση με Surgical loops X6 έως Χ10. Η μυρμηγκιά των ποδιών ή μυρμηγκιά των πελμάτων ονομάζεται συνήθως ακροχορδών. Οι μυρμηγκιές των ποδιών εμφανίζονται μόνο στο πέλμα, είναι πολύ ευαίσθητες και αναγνωρίζονται από τον τρόπο με τον οποίο παρεμβάλλονται στον φυσιολογικό ιστό του δέρματος. Η επιφάνειά τους είναι ανώμαλη, εξογκωμένη, σπογγώδης, παχιά και/ή φολιδωτή. Οι μυρμηγκιές των ποδιών μπορεί να είναι καφέ ή γκρι (με σκούρο κέντρο), είναι άσχημες και συχνά πολύ οδυνηρές εάν δεν αντιμετωπιστούν. Συνήθως, είναι μεγαλύτερες από τις κοινές μυρμηγκιές και πιο επίπεδες, λόγω της πίεσης που ασκείται στο πέλμα του ποδιού κατά το περπάτημα. Συχνά, αναπτύσσονται κάτω από τα σημεία που πιέζονται περισσότερο, όπως οι πτέρνες ή το ακροστήριγμα του πέλματος. Εάν κοιτάξετε πιο προσεκτικά, θα παρατηρήσετε μικρά μαύρα στίγματα μέσα στη μυρμηγκιά των ποδιών. Δεν πρόκειται, όπως πιστεύουν πολλοί, για τις ρίζες τις μυρμηγκιάς. Τα μαύρα στίγματα προκαλούνται από την αιμορραγία εξαιτίας τις πίεσης που ασκείται στη μυρμηγκιά όταν στέκεστε ή περπατάτε.
Θεραπεία των Μυρμηγκιών
Η πολλαπλότης των θεραπευτικών μεθόδων για την αντιμετώπιση των μυρμηκιών δείχνει ότι καμμία δεν είναι εντελώς επιτυχής. Υποτροπές εμφανίζονται συνήθως μετά απο ατελή θεραπεία. ‘Ενδειξη ίασης της μυρμηκιάς αποτελεί η επανεμφάνιση των φυσιολογικών πτυχών του δέρματος στην περιοχή της μυρμηκιάς. Στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτείται θεραπεία τουλάχιστον 2-3 μηνών και θα πρέπει οι ασθενείς να είναι ιδιαίτερα πειθαρχημένοι. Η θεραπευτική μέθοδος, που θα επιλεχθεί, πρέπει να μην ενέχει κινδύνονς για τον ασθενή, να μην αφήνει ουλές και να προκαλεί τον ελάχιστο δυνατό πόνο και τις λιγότερες παρενέργειες. Στο 20-30% των μυρμηκιών παρατηρείται αυτόματη υποχώρηση άνευ θεραπείας σε 6 μήνες, που μπορεί να φθάσει και το 65% σε δύο χρόνια. Εν τούτοις, πρέπει να γίνεται έγκαιρη θεραπεία των μυρμηκιών γιατί οι μεμονωμένες και πρόσφατες μυρμηκιές θεραπεύονται ευκολότερα και μειώνεται ο κίνδυνος αυτοενοφθαλμισμού και μετάδοσης. Αρχικά γίνεται σύσταση στους ασθενείς να παίρνουν γενικά μέτρα καθαριότητας π.χ. να χρησιμοποιούν μόνο τα δικά τους προσωπικά είδη, να αποφεύουν το ξύρισμα, τη χρήση κοινόχρηστων πισίνων κ.λ.π.
Οι μέθοδοι θεραπείας των Μυρμηγκιών περιλαμβάνουν:
* Τοπικά Κερατολυτικά: το Σαλικυλικό οξύ παραμένει το απλούστερο, περισσότερο αποτελεσματικό και χωρίς επιπλοκές φάρμακο, όταν χρησιμοποιείται σωστά τοπικά για τη θεραπεία των μυρμηκιών στο σπίτι. Συνδυασμός σαλικυλικού οξέος και Γαλακτικού οξέος σε κολλώδιο χρησιμοποιείται συχνά για τη θεραπεία των μυρμηκιών. Αντενδείκνυται στην περίπτωση εντόπισης στο πρόσωπο και στην πρωκτογεννητική χώρα. Το Χλωροξεικό Οξύ είναι επίσης κερατολυτικό αλλά ευθύνεται γιά μεγάλες πληγές δυσκόλως επουλούμενες (κρατήρες), και γιά φλεγμονές.
* Κρυοπηξία: Κρυοθεραπεία με υγρό άζωτο: Αποτελεί εξαιρετική θεραπευτική μέθοδο ιδίως των κοινών και ομαλών μυρμηκιών και δη του προσώπου. Το αποτέλεσμα είναι καλύτερο όταν συνδυάζεται με κερατολυτικά για την απομάκρυνοη της υπερκεράτωσης που δρα σαν μονωτικό. Συνήθως απαιτούνται 2-3 συνεδρίες με μεσοδιαστήματα 3 εβδομάδων.
* Hλεκτροκαυτηρίαση, (electrocoagulation): Eίναι καλή μέθοδος για μικρές μυρμηγιές αλλά όχι για μεγάλες γιατί αφήνει κρατήρα πού αργει να επουλωθεί.
* Καυτηρίαση με Laser ή Ρώσσικους υπέρηχους: Είναι χρήσιμες μέθοδοι για μεγάλες μυρμηγκιές.
* Χειρουργική αφαίρεση: Είναι χρήσιμη σε μεγάλες μυρμηγκιές και ιδίως του πέλματος.
* Άλλες μέθοδοι μη αξιόπιστες: Γλουταραλδεύδη: πιθανή ευαισθητοποίηση και καφεοειδής αποχρωματισμός δέρματος. Φορμαλίνη: σε 3-20% διάλυμα, gel ή αλοιφή. Προκαλεί Πιθανή ευαισθητοποίηση. Κυτταροτοξικά τοπικά: Ποδοφυλλίνη Gel, ή φθοριοουρακίλη (Fluoracil Cream). Ανοσοθεραπεία (ανοσοενίσχυση) με τη χρήση ιντερφερόνης, κ.λ.π.