Τι είναι η νευραλγία τριδύμου;
Η νευραλγία του τριδύμου είναι μια νευροπαθητική διαταραχή του συστήματος του τριδύμου νεύρου και όχι των δοντιών, αν και συχνά ο αιτιολογικός παράγοντας που προκαλεί την πάθηση είναι κάποιο πρόβλημα οδοντιατρικής φύσεως. Είναι μία χρόνια επώδυνη κατάσταση που προκαλεί σποραδικές και απότομες εξάρσεις πολύ έντονου πόνου στο πρόσωπο που διαρκούν μόνο μερικά δευτερόλεπτα. Το τρίδυμο νεύρο είναι ένα από τα κύρια κρανιακά νεύρα, που ξεκινά από τον εγκέφαλο και διαιρείται στην περιοχή του προσώπου σε τρείς κύριους κλάδους, οφθαλμικό, άνω γναθιαίο, και κάτω γναθιαίο κλάδο. Η λειτουργία του είναι να παρέχει τα αισθήματα αφής, πόνου και θερμοκρασίας στους ιστούς του προσώπου. Η νευραλγία τριδύμου εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα άνω των 50 ετών, και κυρίως σε γυναίκες. Κατατάσσεται στις σπάνιες παθήσεις επηρεάζοντας 4 με 5 ασθενείς ανά 100.000 άτομα.
Αιτίες του πόνου της νευραλγίας τριδύμου
Οι θεωρίες για την αιτιολογία της τυπικής νευραλγίας του τριδύμου νεύρου την αποδίδουν στην συμπίεση του νεύρου απο αρτηρίες είτε στην απομυελίνωση του, δηλαδή στην καταστροφή του προστατευτικού ‘μονωτικού’ περιβλήματος των νευρικών ινών. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί μετά από τραυματισμό κάποιου νεύρου (τραυματική νευραλγία) ή μετά από προσβολή από τον ιό του έρπητα (μεθερπητική νευραλγία). Η συμπίεση του τριδύμου νεύρου μπορεί να οφείλεται στην στενή γειτνίαση του με μια αρτηρία, σε ανεύρυσμα ή σε κάποιο όγκο. Η απώλεια της μυελίνης που περιβάλλει τις νευρικές ίνες προκαλεί απότομες εκφορτίσεις των νευρικών κυττάρων που στέλνουν σήματα πόνου στον εγκέφαλο ακόμη και μετά από ελαφρά μόνο εξωτερικά ερεθίσματα. Η απομυελίνωση μπορεί να οφείλεται είτε στην συνεχή πίεση του νεύρου ή σε ασθένειες που προκαλούν νευρικές βλάβες όπως η πολλαπλή σκλήρυνση ή σε κάποιο τραυματισμό. Μόλις γίνει η διάγνωση της νευραλγίας τριδύμου ο νευρολόγος θα συστήσει συνήθως να γίνει μαγνητική τομογραφία για να αποκλειστεί η παρουσία καλοήθων ή κακοήθων όγκων, ανευρύσματος ή σκλήρυνσης. Παράλληλα η εξέταση θα επιβεβαιώσει αν η αιτία της πάθησης είναι η πίεση του νεύρου από κάποιο αγγείο.
Νευροπαθητικός πόνος του τριδύμου
Βλάβη του τριδύμου νεύρου ή κάποιου κλάδου του μπορεί να προκληθεί κατά λάθος και κατά τη διάρκεια μιας οδοντιατρικής θεραπείας όπως μια εξαγωγή, απονεύρωση, ή τοποθέτηση εμφυτεύματος. Αυτή η μορφή νευραλγίας προκαλεί συνεχή πόνο ή αίσθημα καψίματος, που επιδεινώνεται με το κρύο ή τον αέρα. Το πρόβλημα μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες ή και χρόνια μέχρι το νεύρο να επουλωθεί. Μερικές φορές όμως η βλάβη είναι μόνιμη προκαλώντας χρόνιο πόνο.
Συμπτώματα Νευραλγίας Τριδύμου
Η πιό κοινή μορφή της πάθησης, η τυπική νευραλγία τριδύμου, προκαλεί σύντομα επεισόδια έντονου πόνου που μπορεί να εντοπίζεται στα μάτια, αυτιά, δόντια, μάγουλα, μύτη, μέτωπο ή στο σαγόνι. Μερικές φορές ο πόνος μπορεί να είναι τόσο πολύ εντοπισμένος στην περιοχή των δοντιών ή ακόμη και σε ένα μόνο δόντι που ακόμη και ένας έμπειρος οδοντίατρος μπορεί να δυσκολευθεί να κάνει σωστή διαφορική διάγνωση και να εντοπίσει την αιτία του πόνου. Τα επεισόδια πόνου διαρκούν λίγα δευτερόλεπτα έως και τρία λεπτά και έχουν την αίσθηση ηλεκτρικής εκένωσης. Μπορεί να προκληθούν ξαφνικά κατά τις συνήθεις καθημερινές λειτουργίες όπως η ομιλία, η μάσηση, το βούρτσισμα των δοντιών, το πλύσιμο ή ξύρισμα του προσώπου, ή ακόμη και με το απλό άγγιγμα κάποιου σημείου του προσώπου. Η νευραλγία του τριδύμου μπορεί να εκδηλώνεται αρκετές φορές την ημέρα, αλλά χαρακτηρίζεται και από περιόδους ύφεσης χωρίς πόνο που μπορεί να διαρκέσουν μήνες ή χρόνια. Η μορφή του εκδηλούμενου πόνου, που είναι σύντομος και διαπεραστικός, είναι σχεδόν όμοια με αυτή του πόνου που προκαλεί ένα σπασμένο ή ραγισμένο δόντι.
Σε πιο σοβαρές μορφές νευραλγίας τα επεισόδια πόνου γίνονται πιο συχνά και επώδυνα όπως στην περίπτωση αποστήματος σε κάποιο δόντι. Αρκετές άλλες παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα πόνου που προσομοιάζουν με έναν πονόδοντο (πχ. προβλήματα κροταφογναθικής άρθρωσης, ιγμορίτιδα κ.α.), αλλά η νευραλγία τριδύμου είναι από τις δυσκολότερες να διαγνωσθούν σωστά. Η ομοιότητα αυτή των συμπτωμάτων της νευραλγίας τριδύμου με τα συμπτώματα κοινών οδοντιατρικών προβλήμάτων εξηγεί την δυσκολία στην διάγνωση της. Πολλές φορές ο οδοντίατρος οδηγείται στην εκτέλεση οδοντιατρικών θεραπειών (πχ. απονεύρωση) που όχι μόνον δεν χρειάζονται και φυσικά δεν λύνουν το πρόβλημα, αλλά μπορεί και να το επιδεινώσουν. Οι ειδικοί στην αντιμετώπιση της νευραλγίας τριδύμου αναφέρουν ότι πολλοί από τους ασθενείς τους έχουν υποβληθεί σε τουλάχιστον μία αχρείαστη οδοντιατρική θεραπεία, συνήθως απονεύρωση, πριν διαγνωστεί η νευραλγία του τριδύμου. Παρά το γεγονός ότι το δόντι δείχνει υγιές, ο οδοντίατρος μπορεί να αποφασίσει την απονεύρωση στην προσπάθεια του να βοηθήσει τον ασθενή και να τον απαλλάξει από τον πόνο, υποθέτοντας ότι το πρόβλημα οφείλεται στο συγκεκριμένο δόντι. Η αποτυχία της απονεύρωσης να σταματήσει τον πόνο μπορεί να καταλήξει μέχρι και στην εξαγωγή του δοντιού, και πάλι χωρίς αποτέλεσμα. Η σπανιότητα της πάθησης καθώς και η έλλειψη συγκεκριμένων κλινικών ή εργαστηριακών τέστ για τον εντοπισμό της, δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο την σωστή διάγνωση. Σε περίπτωση που ο οδοντίατρος υποπτευθεί μια νευραλγία θα συστήσει μια νευρολογική εξέταση από νευρολόγο ιατρό.
Θεραπεία της νευραλγίας τριδύμου
Ο πόνος που προκαλεί η νευραλγία του τριδύμου νεύρου δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με παυσίπονα. Η θεραπεία συνήθως απαιτεί τη χρήση νευροτροποποιητικών φαρμάκων όπως τα αντιεπιληπτικά που λειτουργούν μειώνοντας την ένταση των νευρικών σημάτων. Αν και η φαρμακευτική αντιμετώπιση της νευραλγίας είναι αρκετά αποτελεσματική, σε ορισμένες σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί η χρήση παρεμβατικών ή και χειρουργικών θεραπειών από ειδικευμένο νευροχειρουργό.