Τι είναι η νόσος
Oυλίτιδα , είναι ο ιατρικός όρος που περιγράφει την οξεία φλεγμονή και εν δυνάμει αιμορραγία των ούλων, του συνδετικού εκείνου περιοδοντικού ιστού, που περιβάλλει και στηρίζει τα δόντια μας. Διακρίνεται σε οξεία και χρόνια. Προκαλείται λόγω της αμυντικής δράσης του οργανισμού κατά των τοξινών που παράγουν τα βακτήρια που ζουν και πολλαπλασιάζονται στη στοματική κοιλότητα. Έχει ως αποτέλεσμα την κακοσμία της αναπνοής και τη χαλαρότερη στήριξη των δοντιών.
Που οφείλεται η νόσος – Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν
Συνηθέστερα , αιτιολογικός παράγοντας της νόσου είναι η οδοντική μικροβιακή πλάκα (Ο.Μ.Π.). Οδοντική μικροβιακή πλάκα , ονομάζεται το κιτρινωπό ή σκουρόχρωμο επίχρισμα το οποίο σχηματίζεται πάνω στην επιφάνεια των δοντιών και περισσότερο γύρω ή και κάτω από τα ούλα. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό, ότι ο σχηματισμός της Ο.Μ.Π. ξεκινά λίγα μόλις λεπτά από την ολοκλήρωση του βουρτσίσματος των δοντιών και είναι φυσικά αδύνατο να τον εμποδίσουμε. Όμως, με το τακτικό βούρτσισμα, η Ο.Μ.Π. απομακρύνεται έγκαιρα, πριν δηλαδή γίνει επικίνδυνη. Αυτό συμβαίνει όταν η πλάκα μετατραπεί σε τρυγία (πέτρα), δηλαδή μία ενασβεστιωμένη (σκληρή ) πλέον εναπόθεση που δε μπορεί να απομακρυνθεί με την οδοντόβουρτσα, αλλά μόνο με τη βοήθεια του οδοντιάτρου. Όταν το στόμα παραμείνει αβούρτσιστο για 2-3 ημέρες η κατάσταση είναι ακριβώς αυτή: Στις οδοντικές επιφάνειες κυριαρχεί η τρυγία, ενώ νέα στρώματα πλάκας συνεχίζουν να εναποτίθενται πάνω της. Η βλάβη οφείλεται σε μικροβιακή προσβολή , όταν κάτω από την επιφάνεια αυτής της πλάκας (εναπόθεσης) , αφεθούν να δράσουν ανενόχλητοι διάφοροι παθογόνοι μικροοργανισμοί, αλλά και μόνο στην παρουσία της (της πλάκας), που είναι ιδιαιτέρως ερεθιστική για τα ούλα.
Επιπλέον :
Το κάπνισμα και η κατανάλωση καφέ χρωματίζουν τις οδοντικές επιφάνειες, ειδικά όταν δεν έχει απομακρυνθεί από αυτές η πέτρα , καθώς η νικοτίνη και η καφείνη που περιέχουν κάνουν τα δόντια μας να δείχνουν κεχρωσμένα και πολύ αντιαισθητικά, ενώ μπορούν να προκληθούν περιοδοντίτιδα (προχωρημένη δηλαδή ουλίτιδα) αλλά και στοματίτιδα. Μια διατροφή πλούσια σε ζάχαρο ή όξινες ουσίες, βοηθά την ανάπτυξη των βακτηριδίων ιδιαίτερα εάν δεν καθαρίζεται καλά το στόμα μετά από το φαγητό. Η απουσία από τη διατροφή ορισμένων βιταμινών έχει συσχετισθεί με αυξημένη συχνότητα ουλίτιδας. Σε σχετικές έρευνες βρέθηκε ότι άτομα που έχουν μειωμένη βιταμίνη C στη διατροφή τους, παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα. Άλλες αιτίες που προκαλούν ουλίτιδα είναι τα στραβά δόντια, τα κακότεχνα σφραγίσματα, οι θήκες, οι γέφυρες , η κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ , ο σακχαρώδης διαβήτης , το AIDS, η αναιμία, το stress , η υποβολή σε χημειοθεραπείες ή ακτινοθεραπείες της στοματικής κοιλότητας, ενδεχόμενες ορμονικές διαταραχές ( εγκυμοσύνη , έμμηνος ρύση , κλιμακτήριος ), χρήση ειδικών φαρμακευτικών σκευασμάτων ( π.χ. αντιεπιληπτικά , αντιπηκτικά ) κ.ά.
Επιδημιολογικά στοιχεία
Η πάθηση των ούλων μπορεί να πλήξει οποιαδήποτε ηλικία, κυρίως όμως πλήττει τους ενήλικες και μάλιστα πιο συχνά τους άντρες από τις γυναίκες . Περίπου 75% των ανθρώπων άνω των 35 ετών θα προσβληθούν σε κάποια φάση της ζωής τους από ουλίτιδα.
Πως εκδηλώνεται η νόσος – Συμπτώματα
Ιδιαίτερη προσοχή χρήζουν , όταν επισυμβούν τα ακόλουθα:
* Κόκκινα, πρησμένα, συρρικνωμένα ή ευαίσθητα ούλα
* Αιμορραγία των ούλων ( ουλορραγία ) αυτόματα , είτε κατά το βούρτσισμα ή/και τη χρήση οδοντικού νήματος
* Ούλα που έχουν αποχωριστεί από τα δόντια και έχουν δημιουργήσει κοιλότητα (θύλακους)
* Δόντια που δείχνουν μακρύτερα και με μεγαλύτερη κινητικότητα , επειδή τα ούλα έχουν συρρικνωθεί –υποχωρήσει (υφίζηση)
* Ευαισθησία των δοντιών ή πόνος κατα την μάσηση
* Πύον που αναβλύζει ανάμεσα στα ούλα και τα δόντια
* Δυσάρεστη αναπνοή που επιμένει ή δυσάρεστη γεύση
Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις
Η κλινική εξέταση από τον Οδοντίατρο συνήθως αρκεί για να θέσει τη διάγνωση . Επικουρικής βοήθειας , μπορούν να είναι η διενέργεια πανοραμική ακτινογραφίας οδόντων καθώς και η καλλιέργεια του συλλεγόμενου πύου , από τους σχηματισμένους θύλακους , ανάμεσα σε ούλα και δόντια , στην προχωρημένη ουλίτιδα.
Ποιες είναι οι επιπλοκές
Το δόντι αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερη κινητικότητα από τη φυσιολογική και στο τέλος χάνεται (με εξαγωγή), συχνά χωρίς το ίδιο να παρουσιάζει καμία βλάβη στην επιφάνειά του. Οι ασθένειες των ούλων είναι υπεύθυνες για το 70% των απωλειών δοντιών στους ενήλικες. Από τις συνεχείς απώλειες των δοντιών στο στόμα, δημιουργούνται κενά που θα αποκατασταθούν με πολύ κόπο, προσπάθεια από τον οδοντίατρο .Αν η κατάσταση αφεθεί στη μοίρα της θα έχουμε δυσάρεστα επακόλουθα, όπως διαταραχές της σύγκλεισης (του τρόπου δηλαδή που αρθρώνουν τα πάνω με τα κάτω μας δόντια), της ομιλίας, στομαχικές ενοχλήσεις από την πλημμελή μάσηση των τροφών, αισθητικά προβλήματα και επιπτώσεις στην ψυχολογία του ασθενή, ο οποίος επηρεάζεται στην προσωπική, την επαγγελματική και την κοινωνική του ζωή από την άσχημη εικόνα του στόματός του. Μην ξεχνάμε τέλος, την αντιαισθητική χρώση των δοντιών , την αφόρητα κακοσμία του στόματος , τα αποστήματα, τα συρίγγια και τις περιοδοντίτιδες σαν επιπλοκές της νόσου .
Πρόσφατες έρευνες έδειξα ότι, χωρίς την έγκαιρη περιοδοντική θεραπεία, οι παθήσεις των ούλων :
* Συμβάλλουν στην δημιουργία καρδιακών παθήσεων.
* Αυξάνουν τον κίνδυνο αιφνίδιας καρδιακής προσβολής.
* Αυξάνουν τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού σε έγκυες γυναίκες.
* Αποτελούν σοβαρή απειλή για άτομα με συγκεκριμένα προβλήματα υγείας, όπως πάσχοντες απο διαβήτη, αναπνευστικές ασθένειες, ή οστεοπόρωση.
Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης
Στα πρώτα της στάδια μπορεί να θεραπευτεί με συστηματικό βούρτσισμα των δοντιών και καθάρισμα με νήμα. Η επίμονη στοματική υγιεινή δεν επιτρέπει τη συσσώρευση της πλάκας. Εάν η πλάκα εξελιχθεί σε πέτρα, τότε μόνο με οδοντιατρικό καθαρισμό μπορεί να απομακρυνθεί. Ο οδοντίατρος σας, με το κατάλληλο εργαλείο (ξέστρο) θα απομακρύνει την πέτρα που έχει εγκατασταθεί επάνω και κάτω από την παρυφή των ούλων. Εάν η κατάστασή σας είναι πιο σοβαρή, τότε ο οδοντίατρος μπορεί να προχωρήσει σε ριζική απόξεση (καθάρισμα της ρίζας), για να εμποδίσει την αποθήκευση της πλάκας στις ρίζες. Να επισκέπτεστε συχνά τον οδοντίατρο, γιατί στα αρχικά της στάδια η πάθηση των ούλων μπορεί να θεραπευτεί και έτσι να αποφύγετε την επιδείνωση. Εάν η περίπτωσή σας είναι προχωρημένη τότε χρειάζεστε οπωσδήποτε οδοντριατρική θεραπεία.
Πώς να προφυλαχτείτε από τη νόσο – Πρόγνωση
Το «κλειδί» για την πρόληψη της νόσου είναι το σωστό βούρτσισμα, δηλαδή η έγκαιρη και επιτυχημένη απομάκρυνση όλων των υπολειμμάτων τροφής από τις οδοντικές επιφάνειες, μετά το κάθε γεύμα και ο έλεγχος της Ο.Μ.Π. η οποία συνεχώς σχηματίζεται. Οι κινήσεις μας κατά τη διάρκεια του βουρτσίσματος δεν θα πρέπει να είναι βιαστικές ούτε βίαιες, ενώ κεφαλαιώδους σημασίας είναι η σωστή επιλογή οδοντόβουρτσας. Η τελευταία, πρέπει να διαθέτει όσο το δυνατό μικρότερη κεφαλή (πλάτος του τμήματος που περιέχει τις τρίχες. Το βούρτσισμα εκτός από τη συνεισφορά του στην υγεία δοντιών και ούλων, αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ατομικής μας υγιεινής. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα μικρά παιδιά, από την ηλικία του ενός έτους και μετά θα πρέπει να βοηθηθούν από τους γονείς και το γιατρό, προκειμένου να εξοικειωθούν. Τέλος , ορισμένα λαχανικά όπως το καρότο και το σέλινο, που έχουν ψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, μπορούν σύμφωνα με μερικές μελέτες, να βοηθούν στο να σπάζει η μικροβιακή πλάκα.
Σωστός καθαρισμός των δοντιών:
Τοποθετούμε την οδοντόβουρτσα πάνω στην οδοντική επιφάνεια με τρόπο ώστε να αισθανόμαστε ότι οι επάνω τρίχες φθάνουν μεταξύ ούλων και δοντιού, ενώ οι υπόλοιπες καλύπτουν το δόντι. Όχι τελείως κάθετα, αλλά με μία κλίση προς τα ούλα. Οι κινήσεις του βουρτσίσματος θα πρέπει να είναι απαλές, παλινδρομικές (πέρα-δώθε) και να περιορίζονται σε δύο (ή το πολύ τρία) δόντια. Με αυτό τον τρόπο βουρτσίζουμε όλες τις επιφάνειες των δοντιών, μέσα-έξω, εμπρός-πίσω, αλλά εκείνες των πίσω δοντιών, τις μασητικές, αυτές δηλαδή που μοιάζουν με βουναλάκια-αυλάκια (οπές και σχισμές). Ένα επιπλέον μέσο προστασίας είναι το οδοντιατρικό νήμα, όπως και τα διάφορα υγρά (στοματοπλύματα) που κυκλοφορούν στο εμπόριο, κυρίως τα φθοριούχα. Σημαντικό είναι να αποφεύγεται η χρήση τους στα παιδιά έως την ηλικία των 6 ετών, καθώς υπάρχει κίνδυνος κατάποσης. Το βούρτσισμα θα πρέπει να γίνεται μετά από κάθε γεύμα, οπωσδήποτε δηλαδή μεσημέρι και βράδυ (μετά το δείπνο) αλλά και το πρωί, έπειτα από τη λήψη του πρωινού για απομάκρυνση της Ο.Μ.Π., δροσερή αναπνοή και ευχάριστη αίσθηση όλη τη μέρα. Καλό είναι όταν μπορούμε να βουρτσίζουμε και τη ράχη της γλώσσας μας, στην οποία συγκεντρώνονται τεράστιες ποσότητες μικροοργανισμών, που προκαλούν έντονη δυσοσμία. Τουλάχιστο δύο φορές το χρόνο είναι καλό ο οδοντίατρος να εξετάζει το στόμα και τα δόντια για να γίνονται εάν είναι αναγκαίο οι καθαρισμοί που επιβάλλονται όπως επίσης και η φροντίδα των δοντιών που το απαιτούν. Η πρόγνωση είναι καλή για τις αρχικές και εν δυνάμει υποστρεφόμενες, υπό κατάλληλη οδοντιατρική παρέμβαση , μορφές της νόσου και χειροτερεύει , άμα την εμφάνιση των όποιων ανωτέρω περιγραφόμενων επιπλοκών.
Νικόλαος Κονδύλης – Ειδικός Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής