Κατηγορίες Νοσημάτων που προκαλούν πόνο στις αρθρώσεις
Πόνος σε μία άρθρωση οφείλεται σε 3 μεγάλες κατηγορίες αρθροπαθειών:
1. Φλεγμονώδεις αρθροπάθειες
2. Μη φλεγμονώδεις αρθροπάθειες
3. Αρθραλγίες
1η κατηγορία – Φλεγμονώδεις αρθροπάθειες
Σ΄αυτήν υπάγονται οι φλεγμονώδεις αρθροπάθειες. Αυτές χαρακτηρίζονται από φλεγμονή των αρθρικών σχηματισμών, όπως ο υμένας, η υμενική κοιλότητα και οι ενθέσεις.
2η κατηγορία – Μη φλεγμονώδεις αρθροπάθειες
Στην 2η κατηγορία υπάγονται οι μη φλεγμονώδεις αρθροπάθειες. Οι αρθροπάθειες αυτές οφείλονται σε μεταβολές της δομής ή της μηχανικής των αρθρώσεων. Οι αρθρικές αλλοιώσεις μπορεί να είναι αποτέλεσμα είτε βλάβης του χόνδρου ή του μηνίσκου, σε συνδυασμό με ή χωρίς αλλοιώσεις του υποχόνδριου οστού, είτε ανατομικών ανωμαλιών της άρθρωσης, σαν αποτέλεσμα συγγενών, αναπτυξιακών, μεταβολικών ή αποδραμούντων φλεγμονωδών νοσημάτων.
3η κατηγορία – Αρθραλγίες
Εδώ υπάγονται οι αρθραλγίες. Στον τύπο αυτό του αρθρικού πόνου, εκτός από την ευαισθησία της άρθρωσης, ανωμαλίες της άρθρωσης αυτής καθαυτής δεν διαπιστώνονται. Οι αρθραλγίες μπορεί να οφείλονται σε ινομυαλγία ή κάποιο άλλο ρευματικό νόσημα το οποίο δεν έχει ακόμα εκδηλωθεί στην πλήρη του μορφή ή έχει τόσο ήπιες εκδηλώσεις ώστε δεν μπορούν να διαπιστωθούν αντικειμενικά (π.χ. αρθραλγίες σε έδαφος συστηματικού ερυθηματώδους λύκου).
Και οι τρείς αυτοί τύποι αρθροπαθειών (φλεγμονώδης, εκφυλιστική, αρθραλγίες) μπορεί να υπάρχουν όλες μαζί στην ίδια άρθρωση. Οι φλεγμονώδεις αρθροπάθειες συχνά διαταράσσουν την δομή των αρθρώσεων, ενώ, παρόμοια, τα δομικά αρθρικά προβλήματα (όπως η μετατραυματική αρθρίτιδα ή οστεοαρθρίτιδα) μερικές φορές έχουν και ένα φλεγμονώδες συστατικό. Ο αναφερόμενος πόνος και η ευαισθησία στις αρθρώσεις, σε οποιονδήποτε τύπο αρθροπάθειας, επηρεάζονται από την συναισθηματική κατάσταση το ατόμου και τον ουδό του πόνου. Από πού προέρχεται ο πόνος; από την άρθρωση, από τους περιαρθρικούς σχηματισμούς ή από άλλη περιοχή του σώματος(είναι δηλ. αναφερόμενος).
Ο πόνος ο εντοπιζόμενος σε μίαν άρθρωση μπορεί να προέρχεται:
* από αυτή καθαυτή την άρθρωση,
* από τους γειτονικούς, παρα-αρθρικούς ανατομικούς σχηματισμούς (θύλακοι, τένοντες, σύνδεσμοι, οστά ή μύες) ή
* από άλλη περιοχή του σώματος (να είναι δηλ. αναφερόμενος),
Για παράδειγμα, ο πόνος στο ισχίο μπορεί να προέρχεται από εκφυλιστική σπονδυλαρθροπάθεια ή κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου της οσφυικής μ. της ΣΣ, αορτοκοιλιακή αποφρακτική νόσο, αρθρίτιδα του ισχίου ή θυλακίτιδα του μείζονα τροχαντήρα. Παρόμοια, ο πόνος στο γόνατο, μπορεί να οφείλεται σε παθήσεις του ισχίου.
Κλινικοί Τύποι Αρθρίτιδας
Υπάρχουν πολλοί τύποι κατανομής της αρθρίτιδας, οι οποίοι μπορεί να προσανατολίσουν την διάγνωση σε συγκεκριμένα νοσήματα ή ομάδα νοσημάτων:
1. ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΝΑΡΞΗΣ
* Οξεία (acute)
* Χρόνια (chronic)
1.1 Οξεία αρθρίτιδα
Οι προσβολές της ουρικής και της σηπτικής αρθρίτιδας συνήθως έχουν οξεία έναρξη, και κορυφώνονται μέσα σε μερικές ημέρες.
1.2 Χρόνια αρθρίτιδα
Η έναρξη της ΡΑ συνήθως γίνεται σε διάστημα εβδομάδων ή μηνών.
2. ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΠΡΟΣΒΕΒΛΗΜΕΝΩΝ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ
* Μονοαρθρίτιδα – Οταν έχει προσβληθεί 1 μόνον άρθρωση.
* Ολιγοαρθρίτιδα – Εάν έχουν προσβληθεί 2-4 αρθρώσεις. Παρατηρείται συνήθως στις μεγάλες αρθρώσεις των κάτω άκρων, αλλά και σε οποιαδήποτε άρθρωση.
* Πολυαρθρίτιδα – Εάν έχουν προσβληθεί 5 ή περισσότερες αρθρώσεις. Μπορεί να αρχίσει με προσβολή μερικών μόνον αρθρώσεων. Προσβάλλονται συνήθως οι αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών.
Προσβολή Περιαρθρικών Ιστών
Περιλαμβάνει σχηματισμούς κοντά, αλλά έξω, από τις αρθρώσεις, π.χ. ενθέσεις.
Προσβολή Εξωαρθρικών Ιστών
Περιλαμβάνει ανατομικούς σχηματισμούς μακριά από τις αρθρώσεις, π.χ. ρευματοειδή οζίδια δέρματος ή πνευμόνων, ρευματοειδής επισκληρίτιδα ή σκληρίτιδα.
3. ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ
* Συμμετρική
* Ασύμμετρη
* Μεταναστευτική (migratory)
* Προσθετική ή ταυτόχρονη (additive)
* Διαλείπουσα (intermittent)
1. Συμμετρική – ασύμμετρη αρθρίτιδα
Η συμμετρική αρθρίτιδα αφορά την ίδια άρθρωση ή ομάδα αρθρώσεων και στις 2 πλευρές του σώματος την ίδια χρονική στιγμή, σε αντίθεση με την ασύμμετρη αρθρίτιδα, στην οποία προσβάλλεται μία άρθρωση μόνο στην μία πλευρά του σώματος. Παραδείγματος χάριν, συμμετρική είναι η αρθρίτιδα η οποία προσβάλλει ταυτόχρονα και τους 2 καρπούς, ενώ ασύμμετρη εκείνη που προσβάλλει την δεξιά ποδοκνημική και τον αριστερό καρπό. Επομένως, η φλεγμονώδης αρθρίτιδα, η οποία διαρκεί περισσότερο από 3 μήνες και περιλαμβάνει πολλαπλές αρθρώσεις με συμμετρική κατανομή μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «χρόνια συμμετρική φλεγμονώδης αρθρίτιδα». Πάντως, η συμμετρία της αρθρικής προσβολής στα μυοσκελετικά νοσήματα δεν είναι πάντοτε απόλυτη. Συχνά μια «συμμετρική αρθρίτιδα», όπως η ΡΑ, παρουσιάζεται ασύμμετρα, ιδιαίτερα στα πρώιμα στάδιά της. Παρόμοια, μία «ασύμμετρη αρθρίτιδα» μπορεί σπάνια να παρουσιασθεί με απόλυτη συμμετρία.
2.Μεταναστευτική (migratory ή flitting) αρθρίτιδα
Η μεταναστευτική αρθρίτιδα χαρακτηρίζεται από αιφνίδια διόγκωση μιάς ή 2 αρθρώσεων, η οποία υποχωρεί μετά από ημερικές ημέρες. Καθώς τα συμπτώματα αποδράμουν, παρόμοια συμπτώματα εμφανίζονται σε άλλη άρθρωση, συνήθως σε ασύμμετρες θέσεις (20, 28). Η μεταναστευτική αρθρίτιδα παρατηρείται τυπικά στον ρευματικό πυρετό, αλλά και σε άλλα νοσήματα.
3.Προσθετικός (additive) ή ταυτόχρονος τύπος
Χαρακτηρίζεται από αρθρίτιδα ορισμένων αρθρώσεων η οποία επιμένει, ενώ αργότερα προσβάλλονται και άλλες αρθρώσεις. Η προσθετική αρθρίτιδα απαντάται συνήθως στη ΡΑ, αλλά και στον ΣΕΛ και πολλά άλλα πολυαρθρικά σύνδρομα.
4.Διαλείπουσα (intermittent) αρθρίτιδα
Χαρακτηρίζεται από επανειλημμένα επεισόδια οξείας πολυαρθρίτιδας (ή, συχνά, ολιγοαρθρίτιδας) με πλήρη ύφεση μεταξύ των επεισοδίων. Στο τύπο αυτό της αρθρίτιδας τα συμπτώματα επιμένουν για μικρό χρονικό διάστημα (συνήθως λίγες ημέρες έως ένα μήνα) και υποχωρούν εντελώς για να επανεμφανισθούν αργότερα. Η διαλείπουσα αρθρίτιδα παρατηρείται συνήθως στις κρυσταλλογενείς αρθροπάθειες (ουρική ή ψευδουρική αρθρίτιδα), αλλά και στη νόσο Lyme και άλλα νοσήματα.