Πρόκειται για πόνους ή ενοχλήσεις σε έναν ή περισσότερους από τους μυς του σώματος. Είναι κάτι συχνό που σχετίζεται κυρίως με υπερβολική γυμναστική ή χειρωνακτική εργασία η οποία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε τραυματισμό των μυών. Γενικευμένος μυϊκός πόνος μπορεί να είναι σημάδι και μια συστηματικής ασθένειας, όπως μιας λοίμωξης (π.χ. γρίπη, ρευματικός πυρετός, κλπ)., και μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα όπως πόνο στις αρθρώσεις (αρθραλγία), πυρετό ή γενική αδυναμία.
Οι πιο συχνές αιτίες των πόνων των μυών είναι:
* υπερβολική χρήση των μυών του σώματος πολύ συχνά και χωρίς ικανά διαστήματα ξεκούρασης
* τραυματισμός των συνδέσμων των μυών
* άγχος το οποίο συχνά προκαλεί εκτός των άλλων και διάφορα συμπτώματα όπως τάση των μυών
Πως ξεχωρίζει ο μυϊκός πόνος από έναν τραυματισμό
Πολλές φορές είναι αρκετά δύσκολο να ξεχωρίσουμε τον μυϊκό πόνο από ένα μυϊκό τραυματισμό. Τα συμπτώματα ενός σοβαρού τραυματισμού περιλαμβάνουν έντονο ή συνεχή μυϊκό πόνο, σπασμό ή πρήξιμο, πόνο που εντοπίζεται σε κάποιο οστό ή άρθρωση, δυσκαμψία ή μείωση της κινητικότητας μιας άρθρωσης, αιμάτωμα ή μούδιασμα.
Είδη Μυικών Πόνων
* Οξύς Μυϊκός Πόνος. Παρουσιάζεται κατά την διάρκεια μιας άσκησης ή αμέσως μετά. Η ένταση του πόνου είναι υψηλή και οφείλεται στη συσσώρευση άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού στους μύς(όπως π.χ. γαλακτικού οξέος) με αποτέλεσμα να ερεθίζονται οι υποδοχείς του πόνου στη συγκεκριμένη περιοχή.
* Καθυστερημένος Μυϊκός Πόνος(πιάσιμο). Παρουσιάζεται 24 ή 48 ώρες μετά το τέλος της προπόνησης και χαρακτηρίζεται από τη μείωση της δύναμης και της απόδοσης των μυών και τη μείωση επίσης του εύρους κίνησης των αρθρώσεων (λιγότερο ευλύγιστες). Η ένταση του πόνου εξαρτάται
* από την ένταση και την διάρκεια της άσκησης,
* από το επίπεδο της φυσικής κατάστασης του κάθε ατόμου και
* από το είδος της μυϊκής συστολής
Ο ετεροχρονισμένος μυϊκός πόνος διαφέρει από το κάψιμο που νιώθει ο ασκούμενος κατά την διάρκεια της άσκησης, αλλά και από πόνο που σχετίζεται με κάποιο τραυματισμό. Ο μυϊκός κάματος, τη στιγμή της προσπάθειας, προέρχεται από την αδυναμία των συσταλτικών και μεταβολικών διαδικασιών των μυϊκών ινών να συνεχίσουν την ίδια παροχή έργου. Παλαιότερα εθεωρείτο πως ο πόνος αυτός οφειλόταν στην παραμονή του γαλακτικού οξέος στους μυς για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά από μια έντονη αθλητική προσπάθεια ή μετά από κάποια φυσική δραστηριότητα. Σήμερα όμως οι επιστήμονες πιστεύουν, ότι το σύνδρομο αυτό οφείλεται σε μικροσχισίματα των μυϊκών ινών του μυ κατά την διάρκεια ενός έντονου προγράμματος και κυρίως εμφανίζεται μετά από προπονήσεις με αντιστάσεις. Οι μικροτραυματισμοί αυτοί έχουν σαν αποτέλεσμα τη συσσώρευση υγρού γύρω από τις μυϊκές ίνες και τη δημιουργία οιδήματος.
Το μυϊκό πιάσιμο δεν αφορά μόνο τους αρχάριους, που κάνουν τα πρώτα τους ενθουσιώδη βήματα στο χώρο του fitness, αλλά και τους επαγγελματίες αθλητές, οι οποίοι βιώνουν την ίδια αίσθηση μετά από μια αλλαγή του προπονητικού τους προγράμματος. Μια διαφοροποιημένη άσκηση μπορεί να ξυπνήσει κάποιον μυ, που μέχρι πρότινος ‘κοιμόταν’, με αποτέλεσμα ο ασκούμενος να νιώσει πόνο στο συγκεκριμένο σημείο, ώρες μετά τη εκτέλεση της. Στις μέρες που ακολουθούν μετά την προσπάθεια ο πόνος σταδιακά ελαττώνεται, αφού οι μυϊκές ίνες επανασυντίθονται, αρκεί βέβαια να τους παρέχονται η απαραίτητη ξεκούραση και τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά. Η αναγέννηση του μυ συμβάλει στην ενδυνάμωση του. Έτσι το πιάσιμο, παρόλο που είναι ενοχλητικό είναι ταυτόχρονα απαραίτητο στη διαδικασία της μυϊκής ανάπτυξης. Είναι πολύ σημαντικό για τον ασκούμενο να μάθει να ξεχωρίζει τον ‘καλό’ από τον ‘κακό’ πόνο. Η υπερπροσπάθεια και η επιλογή λανθασμένης επιβάρυνσης μπορεί να τον οδηγήσουν σε κάποιο τραυματισμό. Για την αποφυγή μιας τέτοιας κατάστασης είναι απαραίτητος ο προσεκτικός σχεδιασμός του προπονητικού προγράμματος ενός αρχαρίου και η προοδευτική αύξηση της επιβάρυνσης για να προλαβαίνει ο μυς να προσαρμόζεται.
Το σύνδρομο του καθυστερημένου πόνου εμφανίζεται κυρίως σε αγύμναστα άτομα, τα οποία δεν είναι έτοιμα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός συγκεκριμένου προγράμματος. Με το πέρασμα όμως του χρόνου το σώμα τους προσαρμόζεται στα νέα αυτά ερεθίσματα και ο πόνος απομακρύνεται. Παρ’ όλα αυτά, αν ο πόνος που νιώθει ο ασκούμενος την επόμενη μέρα είναι πολύ έντονος και τον εμποδίζει να ανταποκριθεί στις καθημερινές του δραστηριότητες, τότε είναι προτιμότερο να ζητήσει την συμβουλή του γιατρού σας, ώστε να αποκλείσει την πιθανότητα κάποιου τραυματισμού. Κάποτε αναφερόταν ότι για να ξεπιαστείς πρέπει να ασκηθείς ξανά την επόμενη μέρα. Αυτό πλέον δεν βρίσκει υποστηρικτές γιατί το μόνο καλό που κάνει είναι να απομακρύνει κάποιες καματογόνες ουσίες από τον οργανισμό. Το κακό είναι ότι μπορεί να κοπούν και άλλες μυϊκές ίνες και τότε Το πιάσιμο θα είναι δεδομένο. Καλύτερα είναι να περιμένουμε να περάσει η ενόχληση και τότε να γυμναστούμε ξανά.
Μυϊκή θλάση
Ο πιο συνηθισμένος τραυματισμός σε άτομα τα οποία ασχολούνται με αθλητικές δραστηριότητες είναι οι θλάσεις των μυϊκών ιστών. Θλάση είναι η ρήξη των μυϊκών ινών από είτε από υπερβολικά έντονη σύσπαση, υπερβολική διάταση ή από άμεση πλήξη του μυ από κάποιο εξωτερικό παράγοντα (πχ. λάκτισμα). Με την πρώτη ενόχληση ή πόνο του μυ θα πρέπει να διακόπτεται αμέσως η αθλητική δραστηριότητα, διότι η συνέχισή της μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω τραυματισμό των μυϊκών ινών. Δημιουργούνται δηλαδή μεγαλύτερες βλάβες με συνέπεια την αύξηση του χρόνου αποκατάστασης.
Αιτίες
Οι αιτίες των μυϊκών θλάσεων είναι οι εξής:
* Μειωμένη ελαστικότητα των μυών από παράλειψη των διατατικών ασκήσεων
* Υπερβολική κόπωση των μυών μετά από παρατεταμένη άσκηση
* Κακός εξοπλισμός (πχ. ακατάλληλα υποδήματα)
* Άσκηση σε υγρό και ψυχρό περιβάλλον
* Κακή διατροφή και έλλειψη καλίου, νατρίου ή μαγνησίου στον οργανισμό
* Κακή τεχνική κατά την εκτέλεση των ασκήσεων, υπερεκτίμηση δυνατοτήτων από τον προπονητή ή τον ίδιο τον αθλητή.
* Η ατροφία του μυός από κάποια παλιά κάκωση.
Διαβάθμιση των θλάσεων:
Αναλόγως με τον αριθμό των τραυματισμένων μυϊκών ινών οι θλάσεις διαβαθμίζονται σε πρώτου, δευτέρου και τρίτου βαθμού.
Θλάση 1ου βαθμού: Ρήξη περίπου του 15-25% των μυϊκών ινών του μυός. Παρατηρείται απλή διάταση των μυϊκών ινών (το λεγόμενο “τράβηγμα”) και συνοδεύεται από πόνο κατά την εκτέλεση της άσκησης. Επίσης περιορίζεται η λειτουργικότητα του πάσχοντος μέλους. Καλό είναι για τουλάχιστον μία εβδομάδα να υπάρχει αποχή από οποιαδήποτε δραστηριότητα, η οποία ενδέχεται να επιβαρύνει την περιοχή που έχει τραυματιστεί.
Θλάση 2ου βαθμού: Ρήξη περίπου του 30-50% των μυϊκών ινών του μυός. Παρατηρείται μερική ρήξη των μυϊκών ινών με έντονο μυϊκό σπασμό ,αιμάτωμα και οίδημα. Στη συνέχεια σχηματίζεται ουλώδης ιστός στο σώμα του μυ ο οποίος έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια της ελαστικότητας του μυός. Επίσης έχουμε μετατόπιση του εκχυμώματος στους παρακείμενους ιστούς, 1-2 μέρες μετά την κάκωση. Σε ενδεχόμενη ρήξη της μυϊκής περιτονίας έχουμε μυοκήλη, δηλαδή κήλη του μυ προς τα έξω.
Θλάση 3ου βαθμού: Παρατηρείται πλήρης ρήξη του μυός, με εκτεταμένο αιμάτωμα καθώς και κατάργηση της κινητικότητας του μυ. Κατά την ψηλάφηση εντοπίζεται κοίλωμα του μυ στο σημείο της ρήξης.
Στα κάτω άκρα συχνότερες θλάσεις είναι αυτές του δικέφαλου μηριαίου, του τετρακέφαλου και του γαστροκνημίου. Στα άνω άκρα θλάσεις παρατηρούνται στο δικέφαλο βραχιόνιο, στον δελτοειδή, στον υπερακάνθιο (στροφείς του ώμου) και στον τρικέφαλο βραχιόνιο. Συχνές είναι επίσης και οι θλάσεις των κοιλιακών οι οποίες απαιτούν συνήθως και μακρόχρονη αποκατάσταση.
Θεραπεία
Αμέσως μετά τη θλάση πρώτου και δευτέρου βαθμού επιβάλλεται ακινητοποίηση του σκέλους σε ανάρροπη θέση, περίδεση του σκέλους και εφαρμογή ψυχρού επιθέματος ή πάγου για 20-25 λεπτά. Η εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων γίνεται αρκετά συχνά κατά το πρώτο 48ωρο για την μείωση του πόνου, του αιματώματος και την κατά το δυνατό μείωση της έκτασης του οιδήματος. Μετά το πρώτο 48ωρο και αφού περάσει η οξεία φάση, μπορεί να αρχίσει η εφαρμογή θερμών επιθεμάτων σε συνδυασμό με ελαφρά μάλαξη, ανάλογα πάντα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού. Κατά αυτόν τον τρόπο βελτιώνεται η κυκλοφορία στη περιοχή και αρχίζει η διαδικασία της επούλωσης. Δίδονται ισομετρικές ασκήσεις με μικρή ένταση , προοδευτικά αυξανόμενες με τη πάροδο των ημερών. Ο ουλώδης ιστός ο οποίος αρχικά σχηματίζεται στο σημείο της θλάσης είναι σκληρός και ανελαστικός σε σχέση με το φυσιολογικό ιστό. Αυτό έχει σαν επακόλουθο την εμφάνιση πόνου σε κάθε σχεδόν σύσπαση του μυός.
Γι’ αυτό ακριβώς επιβάλλεται στον ασθενή πρόγραμμα διατατικών ασκήσεων στο τραυματισμένο μύ. Στη συνέχεια της αποκατάστασης αρχίζουμε σταδιακά τις ισοτονικές ασκήσεις για επιπλέον ενδυνάμωση. Επίσης, σ’ αυτό το σημείο δίδονται και εξειδικευμένες ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας και νευρομυϊκής συναρμογής, δηλαδή ασκήσεις επανεκπαίδευσης του μυός για ασφαλή επιστροφή στην αθλητική δραστηριότητα. Σε θλάση τρίτου βαθμού δηλαδή σε τέλεια ρήξη του μυ, είναι απαραίτητη η χειρουργική συρραφή των ινών του και η ακινητοποίηση προκειμένου επιτευχθεί η επούλωση του. Στη συνέχεια και με την πάροδο της περιόδου ακινητοποίησης αρχίζει η προοδευτική κινητοποίηση του μυ και η σταδιακή ενδυνάμωση του, με απώτερο σκοπό την πλήρη αποκατάσταση και την επιστροφή στις προπονήσεις. Γενικά, κάθε θλάση οποιουδήποτε βαθμού θα πρέπει να αποκαθίσταται πλήρως πριν την επιστροφή του αθλητή στις προπονήσεις, καθώς υπάρχει πάντα μεγάλος κίνδυνος υποτροπής και συνεπώς μεγαλύτερης διάρκειας αποχής από τους αγώνες.
Μυϊκή κράμπα
Η μυϊκή κράμπα είναι η διάρκειας λίγων λεπτών και χωρίς τη θέλησή μας σύσπαση των μυών (κυρίως αυτών των κάτω άκρων) συνοδευόμενη από πόνο. Παρόλο που το κρύο μπορεί αρχικά να δημιουργήσει χειρότερη αίσθηση, ο πάγος θα αποτρέψει εμφάνιση μεταγενέστερων πόνων. Η θερμότητα θα παρατείνει να συμπτώματα πόνου για αρκετές ημέρες μετά την άσκηση.
Αποφυγή Μυϊκού Τραυματισμού
* Προθέρμανση: Πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος άσκησης και θα πρέπει να μην παραλείπεται ποτέ, ιδιαίτερα πριν από άσκηση με αντιστάσεις (π.χ.βάρη)
* Αποθεραπεία: Όσο απαραίτητη είναι η προθέρμανση τόσο είναι και η αποθεραπεία μετά το τέλος του κυρίως μέρους της προπόνησης. Μια καλή αποθεραπεία περιλαμβάνει περπάτημα για 2 λεπτά περίπου ή χαλαρό τρέξιμο.
* Προοδευτικότητα: Αρχίστε με ένα πρόγραμμα χαμηλής έντασης και αυξήστε προοδευτικά την ένταση κατά την διάρκεια της άσκησης, δίνοντας την δυνατότητα στους μυς σας να προσαρμοστούν.
Καλέστε τον γιατρό σας όταν:
* Ο μυϊκός πόνος παραμένει πάνω από 3 ημέρες.
* Υπάρχει οξύς, πολύ έντονος και ανεξήγητος μυϊκός πόνος
* Έχετε μυϊκό πόνο συνοδευόμενο από πυρετό >38,5°C και “κοκκινίλα”
* Μυϊκό πόνο σε συγκεκριμένο σημείο του σώματος, πρήξιμο και μελανιά
Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης – Γενικός Χειρουργός