Οι παθήσεις αυτές αφορούν τα λεγόμενα περιαρθρικά μαλακά μόρια. Τέτοια μόρια είναι π.χ. οι μύες, οι τένοντες και οι ενθέσεις τους, δηλ. οι θέσεις πρόσφυσής τους πάνω στα οστά, τα τενόντια έλυτρα, δηλ. οι σωληνωτές θήκες που περιβάλλουν τους τένοντες, οι σύνδεσμοι των αρθρώσεων και οι ορογόνοι θύλακοι, δηλ. οι μικρές κύστεις που περιέχουν ελάχιστη ποσότητα υγρού και έχουν ως κύρια αποστολή τη μείωση της μηχανικής τριβής κατά τη σύσπαση των μυών και την κίνηση των αρθρώσεων.
Οι πιο συχνές και σημαντικές από τις παθήσεις του εξωαρθρικού ρευματισμού κατατάσσονται σε έξι κατηγορίες:
* Ασβεστοποιός περιαρθρίτιδα: Εναπόθεση κρυστάλλων κυρίως υδροξυαπατίτη γύρω από αρθρώσεις.
* Τενοντίτιδες – Τενοντοελυτρίτιδες: Βλάβη τενόντων και φλεγμονή στα έλυτρά τους.
* Ενθεσοπάθειες: Φλεγμονή στις ενθέσεις, δηλ. στις θέσεις πρόσφυσης των τενόντων ή των συνδέσμων των αρθρώσεων πάνω στα οστά.
* Ορογονοθυλακίτιδες: Φλεγμονή στους ορογόνους θυλάκους.
* Σύνδρομα παγίδευσης νεύρων, όπως π.χ. το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα.
* νομυαλγία: Σύνδρομο διάχυτου μυοσκελετικού πόνου.
Με εξαίρεση την ινομυαλγία, τα κυριότερα αίτια που ευθύνονται για την πρόκληση των άλλων παθήσεων του εξωαρθρικού ρευματισμού είναι:
* Μηχανικά αίτια. Επαναλαμβανόμενοι μικροτραυματισμοί στα πλαίσια επαγγελματικών ή ερασιτεχνικών δραστηριοτήτων μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονώδη αντίδραση και να είναι υπεύθυνοι για αρκετές μορφές ενθεσοπάθειας, τενοντοελυτρίτιδας και ορογονοθυλακίτιδας.
* Φλεγμονώδη αίτια. Οι φλεγμονώδεις ρευματικές παθήσεις συνοδεύονται συχνά από ορισμένες παθήσεις του εξωαρθρικού ρευματισμού, όπως τενοντοελυτρίτιδες, ορογονοθυλακίτιδες και σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα, ενώ ενθεσοπάθειες παρατηρούνται κατ’ εξοχήν στις οροαρνητικές σπονδυλαρθρίτιδες.
* Εναπόθεση κρυστάλλων. Οι εναποθέσεις αλάτων ασβεστίου, κυρίως υδροξυαπατίτη, σε περιαρθρικούς ιστούς είναι συχνές και μπορεί να προκαλούν την εμφάνιση τοπικών φλεγμονωδών φαινομένων.