Οι περισσότερες γυναίκες στη ζωή τους έχουν αντιμετωπίσει πόνο χαμηλά στην κοιλιά, είτε κατά την διάρκεια της περιόδου, είτε κάποια άλλη χρονική στιγμή. Οι πόνοι αυτοί συνήθως οφείλονται σε μη σοβαρές αιτίες. Τέτοιοι μπορεί να είναι οι τυπικοί πόνοι – λίγο πριν την περίοδο ή την πρώτη και δεύτερη μέρα της περιόδου – οι οποίοι περνούν τις επόμενες ημέρες, ένας πόνος στο μέσον του κύκλου κατά την ημέρα της ωορρηξίας, πόνοι που μπορεί να οφείλονται στο έντερο είτε από δυσκοιλιότητα είτε από κολίτιδα εξαιτίας άγχους, πόνοι που μπορεί να οφείλονται σε ουρολοίμωξη αλλά και άλλες αιτίες. Υπάρχουν όμως και ενοχλήσεις που μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρές χωρίς ωστόσο να έχουν πολύ έντονα συμπτώματα, αλλά οι μακροχρόνιες επιπλοκές τους να επηρεάζουν σοβαρά την σωματική αλλά και ψυχική υγεία της γυναίκας και ολόκληρης της οικογένειας. Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό αν κοιτάξουμε στο περιβάλλον μας και δούμε πόσες γυναίκες γνωρίζουμε που έχουν προβλήματα γονιμότητας και αναγκαστικά πρέπει να καταφύγουν στην λύση της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Το ψυχολογικό κόστος μιας τέτοιας διαδικασίας είναι κάτι που μόνο το ζευγάρι που το έχει βιώσει μπορεί να το καταλάβει σε όλο του το μέγεθος. Έχει επιπτώσεις τόσο στη σχέση τού ζευγαριού όσο και στη κοινωνική και επαγγελματική του ζωή. Μια τέτοια ύπουλη αιτία πόνου είναι η σαλπιγγίτιδα ή όπως έχει καθιερωθεί σήμερα στην ιατρική να λέγεται Πυελική Φλεγμονώδης Νόσος, που από μελέτες που έχουν γίνει αποτελεί τον πιο σοβαρό παράγοντα σαλπιγγικής αιτίας υπογονιμότητας, που μπορεί να αποφευχθεί.
Τί είναι Πυελική Φλεγμονώδης Νόσος;
Είναι μία φλεγμονή, που επηρεάζει την μήτρα, τις σάλπιγγες και άλλα όργανα μέσα στην κοιλιά της γυναίκας. Μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια και συνήθως παρουσιάζεται σε γυναίκες που βρίσκονται στην αναπαραγωγική ηλικία και έχουν σεξουαλικές σχέσεις.
Τι προκαλεί την Πυελική Φλεγμονώδης Νόσο;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η αιτία είναι ένα μικρόβιο το οποίο περνάει από τον κόλπο της γυναίκας (διαμέσου του τραχήλου της μήτρας), στην μήτρα και από εκεί στις σάλπιγγες και στην συνέχεια ίσως και στην κοιλιά της γυναίκας.
Υπάρχουν αρκετοί γνωστοί παράγοντες κινδύνου όπως:
* Αλλαγή πολλών σεξουαλικών συντρόφων
* Αρχή σεξουαλικών σχέσεων σε μικρή ηλικία
* Ιστορικό σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων
* Χρήση σπιράλ
* Ενδοκολπικές πλύσεις
Η πιο συχνή αιτία, τουλάχιστον στις μισές περιπτώσεις, είναι μικρόβια που ονομάζονται χλαμύδια (Chlamydia trachomatis). Άλλα μικρόβια που μπορούν να προκαλέσουν πυελική φλεγμονώδη νόσο είναι το μυκόπλασμα, ο γονόκοκος, το κολοβακτηρίδιο (Escherichia coli) και το ουρεόπλασμα. Παρόλα αυτά στο ένα πέμπτο περίπου των περιπτώσεων δεν ανευρίσκεται κάποιο μικρόβιο και δεν είναι απαραίτητα αναγκαίο να κάνει η γυναίκα έρωτα για να αναπτυχθεί ΠΦΝ. Για παράδειγμα μία κολπίτιδα που οφείλεται στο μικρόβιο Gardnerella Vaginalis (αιμόφιλος του κόλπου) μπορεί να περάσει στην μήτρα και να προκαλέσει τα συμπτώματα. Η νόσος μπορεί να εμφανιστεί μετά από τοκετό, εγχειρήσεις και σκωληκοειδίτιδα. Επίσης επιπλοκές μετά από μία λαπαροσκόπηση, αποβολή, ή μία έκτρωση μπορούν να προκαλέσουν τη νόσο.
Ποιά είναι τα συμπτώματα;
Υπάρχει μία μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων και αυτά μπορεί να διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα. Σε οξεία ΠΦΝ υπάρχει πόνος χαμηλά στην κοιλιά, συνήθως και στις δύο πλευρές, όπως επίσης πόνος κατά την διάρκεια της σεξουαλικής πράξης και αυξημένη κολπική έκκριση. Σπανιότερα μπορεί να υπάρχει πόνος στο πάνω τμήμα της κοιλιάς και πίσω στη μέση. Επίσης σε περισσότερο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει πυρετός, ιδρώτες και ένα γενικό αίσθημα αδιαθεσίας. Κάποιες φορές μπορεί να υπάρχει και πόνος κατά την ούρηση. Σε χρόνια ΠΦΝ μπορεί να υπάρχουν μερικά από τα παραπάνω συμπτώματα αλλά το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι ένας “ελαφρύς” πόνος χαμηλά στην κοιλιά που συνδέεται συχνά με ανώμαλο κύκλο, και συγχρόνως έντονο πόνο και μεγάλη απώλεια αίματος κατά την περίοδο.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η υποψία αρχικά θα τεθεί από τα συμπτώματα και από την γυναικολογική εξέταση. Εάν υπάρχει πιθανότητα της νόσου τότε θα χρειαστεί να γίνουν οι παρακάτω εξετάσεις:
* Εξετάσεις αίματος: θα δείξουν την παρουσία ή μη κάποιας μόλυνσης. Ίσως μπορεί να γίνει και ένας έλεγχος για χλαμυδιακά αντισώματα που αν είναι θετικά, επιβεβαιώνεται η μόλυνση με χλαμύδια στο παρελθόν. Το τεστ αυτό όμως δεν μπορεί να δείξει αν υπάρχει ενεργής μόλυνση.
* Καλλιέργεια κολπικού και τραχηλικού υγρού: που θα προσδιορίσει τον τύπο του μικροβίου που υπάρχει.
* Υπερηχογράφημα: που μπορεί να απεικονίσει μέσα στην κοιλιά την παρουσία υγρού που προέρχεται από την μόλυνση, διόγκωση σαλπίγγων (υδροσάλπιγγα) καθώς επίσης και άλλες πιθανές αιτίες που μπορούν να έχουν παρόμοια συμπτώματα, όπως ενδομητρίωση, εξωμήτριος κύηση, αιμορραγικό ωχρό σωμάτιο, κύστεις ωοθηκών.
Η διάγνωση μπορεί να τεθεί και με την λαπαροσκόπηση.
Ποιά είναι η θεραπεία;
Στην περίπτωση που τεθεί η διάγνωση, η θεραπεία επιτυγχάνεται με συνδυασμό αντιβιοτικών για περίοδο τουλάχιστον δύο εβδομάδων αφού συχνά η νόσος είναι δύσκολο να εκριζωθεί. Συχνά χρειάζονται ισχυρά παυσίπονα και η ανάπαυση είναι απαραίτητη. Εάν υπάρχει σπιράλ πρέπει να αφαιρείται αμέσως και να στέλνεται για καλλιέργεια. Η θεραπεία θα πρέπει να γίνει και από τον σεξουαλικό σύντροφο της γυναίκας και κατά την διάρκειά της θα πρέπει να αποφεύγονται οι ερωτικές επαφές.
Ποιές είναι οι επιπλοκές της νόσου;
Εάν αντιμετωπιστεί σωστά και γρήγορα, οι περισσότερες περιπτώσεις ανταποκρίνονται πολύ καλά στη θεραπεία και θεραπεύονται. Εάν δεν αντιμετωπιστεί σωστά μπορούν να δημιουργηθούν σοβαρές επιπλοκές και μόνιμες βλάβες όπως:
* Εξωμήτριος κύηση (εγκυμοσύνη έξω από την μήτρα): Σε περίπτωση που η φλεγμονή “φράξει” κάποια από τις δύο σάλπιγγες που μεταφέρουν το ωάριο από τις ωοθήκες προς την μήτρα, το ωάριο μπορεί να “κολλήσει” και να γονιμοποιηθεί από το σπερματοζωάριο μέσα στην σάλπιγγα. Έτσι δημιουργείται μία εξωμήτριος κύηση που μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνη ακόμα και για την ζωή της γυναίκας σε περίπτωση που γίνει ρήξη της και να χρειαστεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση. Επανειλημμένα επεισόδια ΠΦΝ αυξάνουν τουλάχιστον επτά φορές την πιθανότητα για εξωμήτριο κύηση στη γυναίκα.
* Συμφύσεις: Σε χρόνια ΠΦΝ, η μόλυνση μπορεί να δημιουργήσει “ταινίες-λωρίδες” ουλώδη ιστού, που προκαλούν την συγκόλληση των κοιλιακών οργάνων μεταξύ τους και το αποτέλεσμα αυτών είναι έντονοι πόνοι.
* Υπογονιμότητα: Αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο της νόσου. Ουλώδης ιστός μπορεί να σχηματιστεί μέσα και γύρω από τις σάλπιγγες, σαν αποτέλεσμα επανειλημμένων μολύνσεων και να τις φράξει μόνιμα. Συνολικά 8% των γυναικών που είχαν ένα επεισόδιο ΠΦΝ θα αναπτύξουν προβλήματα γονιμότητας. Το ποσοστό αυτό αυξάνει στο 40% μετά από τρία ή περισσότερα επεισόδια.
* Ενδοκοιλιακά αποστήματα: Εάν το πρώτο ή τα επόμενα επεισόδια μολύνσεων δεν θεραπευτούν σωστά, η κατάσταση μπορεί να γίνει χρόνια, να δημιουργηθούν αποστήματα μέσα στην κοιλιά, διόγκωση και απόφραξη σάλπιγγας (υδροσάλπιγγα) και να χρειαστεί επέμβαση για να καθαριστούν, που μπορεί να καταλήξει σε ανάγκη αφαίρεσης σάλπιγγας, ωοθήκης ή ακόμα και της μήτρας. Ευτυχώς οι περισσότερες γυναίκες συμβουλεύονται τον γυναικολόγο τους έγκαιρα και τους δίνεται η κατάλληλη θεραπεία προτού δημιουργηθούν οι σοβαρές αυτές επιπλοκές.
Μέτρα πρόληψης:
* Αποφυγή πολλών σεξουαλικών συντρόφων.
* Αποφυγή κολπικών πλύσεων.
* Χρήση προφυλακτικού κατά την σεξουαλική επαφή.
* Αναφέρετε οποιαδήποτε συμπτώματα στον γυναικολόγο σας.
* Tακτικοί έλεγχοι από γυναικολόγο
Σαν συμπέρασμα είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι η εγρήγορσή μας για τα συμπτώματα και η άμεση χορήγηση θεραπείας μπορούν πραγματικά να μας βγάλουν από δύσκολες μελλοντικές καταστάσεις. Τα στοιχεία από μελέτες δείχνουν ότι ο προληπτικός έλεγχος ατόμων που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για τη νόσο, έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα και αξία και οδηγεί σε σημαντική μείωση της στο γενικό πληθυσμό. Τουλάχιστον το ένα τρίτο των γυναικών με οξεία μορφή ΠΦΝ, θα έχουν ένα δεύτερο επεισόδιο υποτροπής εντός ενός έτους. Το 80% των ανδρών που έχουν ως συντρόφους τους γυναίκες με ΠΦΝ, πάσχουν από ουρηθρήτιδα που τις περισσότερες φορές δεν έχει συμπτώματα και γι’ αυτό περνάει απαρατήρητη. Η ταυτόχρονη θεραπεία και των ανδρών, ελαττώνει σημαντικά τον αριθμό των υποτροπών.
Ανδρέας Λ. Κόμης – Μαιευτήρας/Γυναικολόγος