Από τα 81 είδη του γένους Candida, λοιμώξεις συνήθως προκαλεί το είδος Candida albicans (“ωίδιο το λευκάζον”). Πρόκειται για ένα μύκητα ο οποίος προκαλεί κυρίως ευκαιριακές λοιμώξεις σε ανθρώπους, αλλά και συστηματικές λοιμώξεις σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς (πχ σε ασθενείς με AIDS, ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία, μεταμοσχεύση). Η Candida albicans είναι ένας από τους μύκητες που αποτελούν τη φυσιολογική εντερική χλωρίδα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες η Candida albicans ανιχνεύεται στο 80% των ανθρώπων, χωρίς όμως να προκαλεί συμπτώματα. Η υπεραύξηση όμως της Candida albicans οδηγεί στην καντιντίαση.
Candida Albicans
Υπό φυσιολογικές συνθήκες η ποσότητα της Candida albicans συνήθως είναι μικρή, καθώς υπό κανονικές συνθήκες ελέγχεται από το ανοσοποιητικό σύστημα και από τη φυσιολογική μικροχλωρίδα που υπάρχει στον πεπτικό σωλήνα, δηλαδή από τους υπόλοιπους μικροοργανισμούς του εντέρου. Ομως η ισορροπία ανάμεσα στην Candida albicans και στα υπόλοιπα βακτήρια μπορεί να διαταραχθεί από διάφορες αιτίες (αντιβιοτικά, στρες, κλπ), με αποτέλεσμα την υπεραύξηση της Candida albicans. Καντιντίαση ονομάζεται η μόλυνση που προκαλείται από τη μη φυσιολογική ανάπτυξη της Candida albicans.
Παθογένεια και κλινικές εικόνες
Η candida albicans απαντάται ευρέως στους βλεννογόνους του ανθρώπου και των ζώων. Επομένως οι λοιμώξεις από candida albicans πρέπει να θεωρούνται ενδογενείς. Οι μυκητιάσεις από candida albicans εμφανίζονται σε ασθενείς με εξασθενημένη αντίσταση, περισσότερο σε διαταραγμένη κυτταρική ανοσία. Συχνότερα προσβάλλονται οι βλεννογόνοι, σπανιότερα το εξωτερικό δέρμα και τα σπλάγχνα. Κατά τις λοιμώξεις στη στοματική κοιλότητα παρατηρούνται άσπρες, στερεά προσκολλημένες εναποθέσεις στο βλεννογόνο των παρειών. Η αιδοιοκολπίτιδα μοιάζει παθομορφολογικά με τη στοματική προσβολή. Προδιαθεσικά δρουν ο διαβήτης, η κύηση, η χορήγηση προγεστερόνης, καθώς καί η έντονη θεραπεία με αντιβιοτικά που καταστρέφει τη φυσιολογική χλωρίδα. Το δέρμα προσβάλλεται κυρίως στα υγρά και θερμά μέρη του. Η candida albicans μπορεί να προσβάλει τους πνεύμονες, τους νεφρούς και άλλα όργανα, όταν υπάρχει υποκείμενη υποβοηθητική νόσος. Στους τοξικομανείς παρατηρείται ενδοκαρδίτιδα και ενδοφθαλμίτιδα από candida albicans. Η χρόνια βλεννογονοδερματική καντιντίαση παρατηρείται σε διαταραχή της κυτταρικής ανοσίας.
Παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη λοιμώξεων από Candida:
* Χορήγηση αντιβιοτικών ευρέως φάσματος
* Ορμονοθεραπεία
* Παρατεταμένη θεραπεία με κορτικοειδή
* Υπεργλυκαιμία – οξέωση
* Χρήση ενδοφλεβίων καθετήρων
* Αντινεοπλασματική χημειοθεραπεία
* Ακτινοθεραπεία
* Ουδετεροπενία
* Βαριές χειρουργικές επεμβάσεις
* Βακτηριαιμία
* Αιμοκάθαρση
Συμβατικά μέτρα θεραπείας
Χρησιμοποιούνται χημικά αντιμυκητιασικά φάρμακα, αναλόγως της εστίας και της βαρύτητας της καντιντίασης. Σε αυτά περιλαμβάνονται: νυστατίνη, κλοτριμοξαζόλη, αμφοτερικίνη Β, φλουκοναζόλη, κετοκοναζόλη. Παρόλο που τα αντιμυκητιασικά φάρμακα μειώνουν τον πληθυσμό της candida, οι λοιμώξεις μπορούν να υποτροπιάσουν.
Φυσικά μέτρα αντιμετώπισης
Υπάρχουν πολλές αιτίες για την υπερανάπτυξη της candida albicans, οι οποίες παρατίθενται παραπάνω. Μία από τις πιο συχνές αιτίες είναι η επανειλημμένη χρήση αντιβιοτικών, όπως και η χρήση κορτιζόνης ή αντισυλληπτικών φαρμάκων (τα αντιβιοτικά καταστρέφουν τους επικίνδυνους μικροοργανισμούς αλλά και τους “καλούς”, επιτρέποντας στην candida να αναπτυχθεί στη θέση τους). Επίσης, μια διατροφή που περιέχει πολλές επεξεργασμένες τροφές (δηλαδή ζάχαρη και επεξεργασμένους υδρογονάνθρακες) μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές της φυσιολογικής χλωρίδας του γαστρεντερικού συστήματος, επιτρέποντας στην Candida albicans, λοιπούς μύκητες και παράσιτα να αυξήσουν τον πληθυσμό τους. Οι μυκητιάσεις του κόλπου μπορούν να προκληθούν από ένα μολυσμένο σύντροφο (στην οποία περίπτωση κρίνεται απαραίτητη και η θεραπεία του συντρόφου). Μείωση στη χρήση των αντιβιοτικών, βελτίωση της διατροφής (και ίσως συμπληρώματα ενζύμων ή προβιοτικών), περιορισμός ή αποχή από το σεξ όσο υπάρχει η λοίμωξη μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπισης της καντιντίασης.
Ομοιοπαθητική αντιμετώπιση
Αυτό που χρειάζεται να γίνει κατανοητό είναι πως παρόλο που η Candida διαθέτει ισχυρές λοιμογόνες ιδιότητες, ακόμα και το πιο λοιμογόνο είδος Candida albicans που συνήθως περιλαμβάνεται στη φυσιολογική χλωρίδα του ανθρώπου, μπορεί να βλάψει τους ιστούς μόνο όταν η άμυνα του ανθρώπου είναι μειωμένη τοπικά ή συστηματικά. Δηλαδή η λοιμογόνος δύναμη της Candida εξαρτάται περισσότερο από την κατάσταση του οργανισμού, παρά από τον ίδιο τον μύκητα. H ομοιοπαθητική είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην καταπολέμηση των μυκήτων, συμπεριλαμβανομένου της Candida albicans. H ομοιοπαθητική θεραπεία συνίσταται στη χορήγηση του ιδιαίτερου ομοιοπαθητικού φαρμάκου που χρειάζεται ο κάθε ασθενής, το οποίο επιλέγεται μετά από μιά εκτενή καταγραφή των συμπτωμάτων και χαρακτηριστικών του ασθενούς (δηλαδή δεν χορηγείται το ίδιο ομοιοπαθητικό φάρμακο σε όλους τους ασθενείς). Το σωστά επιλεγμένο ομοιοπαθητικό φάρμακο συντονίζει και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς με αποτέλεσμα ο ίδιος ο οργανισμός να επαναφέρει σε τάξη την ισορροπία που είχε διαταραχθεί, αντιμετωπίζοντας την μυκητίαση.