H Ανεμοβλογιά είναι ένα μεταδοτικό νόσημα που οφείλεται στον ιό της ανεμοβλογιάς – έρπητος ζωστήρα (Vericella-Zoster virus: VZV). Η πρωτολοίμωξη ξεκινά με ενοφθαλμισμό του ιού στους βλεννογόνους που μεταφέρεται με τις αναπνευστικές εκκρίσεις ή με άμεση επαφή με δερματικές βλάβες ανεμοβλογιάς ή έρπητα ζωστήρα. Μετά τον ενοφθαλμισμό του ιού, μεσολαβεί περίοδος επώασης 10-21 ημερών, κατά την οποία ολοκληρώνεται η διασπορά του. Η ανεμοβλογιά προσβάλει παιδιά ηλικίας 1-6 ετών σε ετήσιες επιδημίες, κυρίως το χειμώνα και το άνοιξη. Άτομα άνω των 14 ετών, νοσούν σε ποσοστό μικρότερο του 10%. Ο δείκτης μετάδοσης στο οικιακό περιβάλλον ξεπερνά το 80-90%. Οι ασθενείς μεταδίδουν τον ιό, 24-48 ώρες πριν την εμφάνιση του εξανθήματος και σε όλη τη διάρκεια της παρουσίας φυσαλίδων, διάστημα που συνήθως κυμαίνεται από 3-7 ημέρες. Η ετήσια επίπτωση της νόσου είναι 80-90 εκατομμύρια περιστατικά.
Για ανεξήγητους λόγους, η ανεμοβλογιά είναι σπανιότερη σε τροπικές χώρες. Η ανεμοβλογιά της παιδικής ηλικίας, εκδηλώνεται ως διάσπαρτη νόσος. Μετά την αποθεραπεία, ο ιός παραμένει κατά την ενήλικη ζωή σε λανθάνουσα κατάσταση στα νωτιαία γάγγλια (κατά μήκος του νωτιαίου μυελού). Κάθε πτώση του επιπέδου ανοσίας, οδηγεί σε αναζωπύρωση της δράσης του ιού και εκδήλωση νοσήματος, γνωστού ως έρπητας ζωστήρας, με χαρακτηριστική εμφάνιση φυσαλιδωδών επώδυνων δερματικών βλαβών ζωστηροειδούς κατανομής, κατά την βάση του θωρακικού τοιχώματος και κατά την άνω κοιλία. Ο έρπητας ζωστήρας, αποτελεί σπανιότατο νόσημα σε παιδιά μικρότερα των 10 ετών.
Αίτια
Ο ιός της ανεμοβλογιάς – έρπητος ζωστήρα (VZV), ταξινομείται στους ερπητοϊούς. Έχει διπλή αλυσίδα DNA και κάλυμμα. Το γένωμά του, κωδικοποιεί περισσότερες από 70 πρωτεϊνες. Όπως ήδη αναφέραμε μεταφέρεται μέσω σταγονιδίων από το αναπνευστικό σύστημα και μέσω του δέρματος. Οι διάχυτες δερματικές βλάβες εμφανίζονται όταν η λοίμωξη περνά σε ιαιμική φάση (διασπορά του ιού στο αίμα). Τα μονοπύρηνα κύτταρα του αίματος μεταφέρουν τον ιό δημιουργώντας νέες φυσαλίδες για 3-7 μέρες. Ο VZV κατά το τέλος της περιόδου επώασης μεταφέρεται στον αναπνευστικό βλεννογόνο επιτρέποντας τη μετάδοση του σε άλλα άτομα. Μετά την πρωτολοίμωξη ιός παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση στα γάγγλια των οπίσθιων ριζών του νωτιαίου μυελού. Η πτώση του επιπέδου ανοσίας, επιτρέπει την ενεργοποίησή η οποία οδηγεί στην εμφάνιση του νοσήματος του έρπητα ζωστήρα. προκαλείται εντοπισμένο φυσαλιδώδες εξάνθημα, που συνοδεύεται από έντονο άλγος κατά την βάση του θωρακικού τοιχώματος και κατά την άνω κοιλία. Ακολουθείται η κατανομή του δερμοτομίου του αντίστοιχου αισθητικού νεύρου.
Επιπτώσεις
Αν και ο χρόνος επώασης είναι 10-21 ημέρες η συμπτωματολογία της νόσου αρχίζει συνήθως 14-16 ημέρες μετά την έκθεση. Οι κλινικές εκδηλώσεις της ανεμοβλογιάς είναι οι παρακάτω:
Πρόδρομα συμπτώματα: 24-48 ώρες πριν την εκδήλωση της εικόνας της νόσου, είναι δυνατόν να εκδηλωθούν πυρετός, καταβολή, ανορεξία, κεφαλαλγία και ήπιο κοιλιακό άλγος. Ο πυρετός είναι συνήθως ήπιος κυμαινόμενος από 37,5ο-38,8οC αλλά μπορεί να φτάσει και τους 41οC. Σε ασθενείς με ανοσοκαταστολή η νόσος είναι βαρύτερη, με έντονη συμπτωματολογία και εκδηλώσεις από πολλά συστήματα. Επί προσβολής εγκύου η κλινική εικόνα είναι επίσης βαρύτερη και σε ποσοστό 9% το έμβρυο παρουσιάζει βλάβες από το ΚΝΣ, τους οφθαλμούς και τα άκρα.
Εξάνθημα: Αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου. Κατά μέσο όρο οι βλάβες είναι γύρω στις 300, όμως είναι δυνατό να εμφανίζονται λιγότερες από 10, ενώ άλλοτε περισσότερες από 1500. Το εξάνθημα εμφανίζεται πρώτα στο τριχωτό της κεφαλής, στο πρόσωπο και στον κορμό. Αρχικά πρόκειται για έντονα κνησμώδεις ερυθρωπές κηλίδες, που εξελίσσονται σε φυσαλίδες. Ομφαλοποίηση των βλαβών (εμφάνιση υπό μορφήν μικρού ομφαλού), αρχίζει σε 24-48 ώρες. Καθώς οι παλαιές βλάβες εφελκιδοποιούνται (δημιουργείται κρούστα στην επιφάνεια των βλαβών), σχηματίζονται νέες στον κορμό αλλά και στα άκρα. Συχνή είναι και η ύπαρξη βλαβών εκδηλώσεων στον στοματοφάρυγγα και στον κόλπο. Είναι επίσης δυνατό, να υπάρχουν φυσαλίδες στα βλέφαρα και στους επιπεφυκότες. Κατά την αποδρομή των βλαβών, στο σημείο που υπήρχαν μπορεί να συμβεί αποχρωματισμός. Ο σχηματισμός ουλών, είναι σπάνιος.