Περιγραφή
Η Γλυκόριζα (Glycyrhiza glabra) είναι ένα πολυετές φυτό της ελληνικής χλωρίδας. Η Γλυκόριζα λέγεται αλλιώς και Γλυκορίζι, Κολιά, Ρεβολίτσα και Γλυκόριζα η λεία και είναι φυτό που φύεται από μόνο του στην Ελλάδα (υπάρχει πολύ γλυκόριζα στη Σάμο), στην Ισπανία , στη Μικρά Ασία και στη νότια Ρωσία. Η ονομασία οφείλεται στη γλυκιά γεύση των ριζών. Φτάνει σε ύψος το 1 μέτρο, είναι λείο και ισχυρό, με βάση αποξυλωμένη. Οι ρίζες του φυτού έχουν πολύτιμες φαρμακευτικές ιδιότητες, ήδη γνωστές από την αρχαιότητα.
Ιστορικά στοιχεία
H γλυκόριζα έχει μια πλούσια και αρχαία ιστορία χρήσης ως φάρμακο, ριζωμένη στην ινδική, κινεζική, ελληνική όσο και στην αιγυπτιακή παράδοση. Ρίζες γλυκόριζας είχαν βρεθεί για παράδειγμα στον τάφο του Φαραώ Τουταγχαμών (1398 π.Χ.). Σύμφωνα με το Θεόφραστο (3ος αιώνας π.Χ), οι Σκύθες, οι οποίοι είχαν μυηθεί στη γλυκόριζα από τους Έλληνες, μασούσαν γλυκόριζα και μπορούσαν να ζήσουν 12 μέρες χωρίς νερό. Ο Θεόφραστος την αποκαλούσε «ρίζα των Σκυθών» και την έδινε για το άσθμα. Τον 1ο αιώνα ο γιατρός Διοσκουρίδης της έδωσε το βοτανολογικό της όνομα. Ο Ρωμαίος Πλίνιος συνιστούσε την κατανάλωση της γλυκόριζας για τη καταπολέμηση του βραχνιάσματος της φωνής και για την ανακούφιση από την πείνα και τη δίψα. Το 13ο αιώνα το εκχύλισμα του φυτού χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο για τον πονόλαιμο, το βήχα και τη συμφόρηση. Πιθανολογείται ότι οι έμποροι που πουλούσαν τη γλυκόριζα ως φάρμακο, τη συνδύαζαν με μέλι, δημιουργώντας έτσι τα πρώτα ζαχαρωτά από γλυκόριζα. Την εποχή αυτή και συγκεκριμένα το 1305, ο Βασιλιάς Εδουάρδος Ι της Αγγλίας φορολογούσε την εισαγόμενη στην Αγγλία γλυκόριζα, προκειμένου να συγκεντρωθούν φορολογικά έσοδα για τη δημιουργία της γέφυρας του Λονδίνου. Το 18ο αιώνα ο Ναπολέων Βοναπάρτης μασούσε γλυκόριζα ως φάρμακο για τα προβλήματα πέψης που αντιμετώπιζε.
Χρήσιμα μέρη
Τα μέρη του φυτού που είναι χρήσιμα είναι οι ρίζες του που έχουν μια πολύ γλυκιά γεύση και γίνεται προσθήκη από αυτά σε διάφορα φάρμακευτικά σκευάσματα. Το φυτό, όταν δεν γίνεται εκμετάλλευση είναι ένα ζιζάνιο που δεν εξοντώνεται εύκολα. Οι γνωστές μαύρες παστίλιες για το λαιμό γίνονται από την γιάμπολη και είναι ευραίως γνωστές από την αρχαιότητα.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία, η γλυκόριζα συνιστά πολύτιμο φάρμακο. Η γλυκοριζίνη που περιέχει απελευθερώνει το γλυκορητινικό οξύ που έχει παρόμοια χημική δομή με αυτή των επινεφριδίων. Αυτό εξηγεί γιατί η γλυκόριζα επιδεικνύει ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση, παρόμοια με της κορτιζόνης. Βοηθά στη θεραπεία του ερεθισμένου λαιμού, του βήχα και του άσθματος καθώς έχει αποχρεμπτική και μαλακτική δράση. Από το συμπυκνωμένο χυμό της ρίζας του φυτού παράγεται η γιάμπολη, η οποία είναι η ουσία που χρησιμοποιείται για την παρασκευή κάποιων από τις παστίλιες που κυκλοφορούν στο εμπόριο για την ανακούφιση του λαιμού.
Η Γλυκόριζα είναι αποτελεσματικό φάρμακο για το πεπτικό σύστημα. Λειτουργεί ως ήπιο καθαρτικό. Ελαττώνει τα όξινα επίπεδα του στομάχου, ανακουφίζοντας έτσι από την καούρα. Διαθέτει μια αξιοσημείωτη ικανότητα επούλωσης των στομαχικών ελκών, επειδή δημιουργεί ένα προστατευτικό στρώμα πάνω στα τοιχώματα του στομάχου. Η γλυκοριζίνη χρησιμοποιείται συχνά στην παρασκευή φαρμάκων για το έλκος. Επιπλέον, μειώνει τους σπασμούς του παχέος εντέρου.
Η Γλυκόριζα είναι απο τα πιο χρήσιμα θεραπευτικά βότανα, γιατί έχει την ικανότητα να εναρμονίζει και να δένει όλα τα άλλα βότανα σε μία συνταγή. Παράλληλα, καλύπτει την πικρή γεύση άλλων βοτάνων, καθώς είναι 50 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη.
Τρόπος χρήσης – Δοσολογία
Για την παρασκευή ενός ζεστού ροφήματος για τον ερεθισμένο λαιμό, το βήχα ή τον στομαχόπονο, χρησιμοποιείστε μία κουταλιά γλυκόριζα για ένα φλυτζάνι νερό. Αφήστε την για 5 λεπτά μέσα στο βραστό νερό και στραγγίστε. Συνίσταται να πίνετε δύο με τρία ροφήματα την ήμέρα.
Προφυλάξεις – Παρενέργειες
Αν μασάμε επί πολύ γλυκόριζα κιτρινίζουν τα δόντια. Μερικοί άνθρωποι που έτρωγαν επί πολυ καιρό γλυκόριζα και σε μεγάλες ποσότητες απέκτησαν αυξημένη πίεση και πονοκεφάλους. Δεν θα πρέπει να καταναλώνεται σε μεγάλες δόσεις και για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.