Περιγραφή
Η Τσουκνίδα (Urtica dioica) είναι επίσης γνωστή με τις ονομασίες αγκινίδα, ατζικνίδα, αγγρίζα, κνίδη, ακαληφή, ούρτικη και τσούχνα. Ανήκει στο γένος φυτών Urtica της οικογένειας Urticaceae της οποίας το όνομα προέρχεται από το λατινικά uro που σημαίνει “κάψιμο”. Υπάρχουν περισσότερα από 500 είδη σε όλο τον κόσμο. Η τσουκνίδα έχει ίσιο κορμό που φτάνει μέχρι 1 μ. ύψος, φύλλα ωοειδή με πριονωτά χείλη που βγαίνουν αντίθετα το ένα από το άλλο στον κορμό. Τα φύλλα και ο κορμός της είναι σκεπασμένα με καυτερές λεπτές τρίχες οι οποίες στη βάση τους έχουν μία μικρή κύστη γεμάτη με ερεθιστικό υγρό. Αν έρθει το δέρμα μας σε επαφή με τις τρίχες αυτές προκαλείται τσούξιμο, ερεθισμός και πρήξιμο. Άμεση ανακούφιση προκαλεί στο ερεθισμένο μέρος αν το τρίψουμε με φύλλα μολόχας που συνήθως φύεται δίπλα στην τσουκνίδα.
τα άνθη της είναι μικροσκοπικά πράσινα χωρισμένα σ΄ αρσενικά και θηλυκά σε ξεχωριστά φυτά, και βγαίνουν το καλοκαίρι σε τσαμπιά που κρέμονται μεγαλύτερα από την ουρά των φύλλων.
Κατάγεται από την Ευρώπη αλλά επίσης μπορεί να βρεθεί σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά. Οι τσουκνίδες φυτρώνουν παντού, σε κατοικήσιμες περιοχές, σε ακαλλιέργητα εδάφη, σε φράκτες, σε κοπρισμένα εδάφη πλούσια σε άζωτο, κοντά σε ζώα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η τσουκνίδα έχει πολλές θεραπευτικές ιδιότητες και οφέλη για την υγεία μας.
Ιστορικά στοιχεία
Η τσουκνίδα έχει χρησιμοποιηθεί από τους προϊστορικούς χρόνους. Στη Δανία βρέθηκε ένας ιστός τσουκνίδας σε τάφο που χρονολογείται από την Εποχή του Χαλκού. Υπάρχουν επίσης, ενδείξεις ότι στη νεολιθική εποχή έχει χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία χορδών.
Η χρήση της ως φαρμακευτικό φυτό χρονολογείται από την αρχαία Ελλάδα όπου χρησιμοποιήθηκε ως διουρητικό και καθαρτικό. Ο Ιπποκράτης (460 – 375 π.Χ.) αριθμεί την Τσουκνίδα ανάμεσα στα φυτά “πανάκεια” (που κάνουν για όλες τις ασθένειες) και σήμερα ύστερα από 2 500 χρόνια κανείς δεν μπορεί να αμφιβάλει γι αυτό, η Τσουκνίδα είναι από τα πιο θαυματουργά και χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά, που δεν χρειάζεται να ψάξουμε στην άκρη του κόσμου για να τα βρούμε και η χρήση της πέρα από την ευεργετική δράση δεν παρουσιάζει καμιά παρενέργεια, ανεξάρτητα από την δόση χρήσεως της. Επίσης, τα ρωμαϊκά στρατεύματα του Καίσαρα έφεραν την τσουκνίδα από την Αγγλία και χρησιμοποιήθηκαν στην κλωστοϋφαντουργία λόγω των ασυνήθιστων ινών της τσουκνίδας.
Στη Σκωτία η τσουκνίδα χρησιμοποιήθηκε τον 17ο αιώνα και ισχυρίστηκαν ότι με τις ίνες της κατασκεύαζαν τα πιο ανθεκτικά υφάσματα. Χώρες της Ευρώπης και η Αμερική χρησιμοποιούσαν τις ίνες της τσουκνίδας για την κατασκευή διχτυών αλιείας. Κατά τη διάρκεια του Α’Παγκοσμίου Πολέμου η Γερμανία και η Αυστρία χρησιμοποίησαν τις ίνες της τσουκνίδας ως υποκατάστατο του βαμβακιού για τις στρατιωτικές στολές τους. Οι Ινδιάνοι χρησιμοποιούσαν την τσουκνίδα για την θεραπεία της ακμής, της διάρροια και για τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Σήμερα κοινώς χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των αλλεργιών, του πυρετού, του λύκου και της αρθρίτιδας. Είναι επίσης φοβερά διουρητική και βοηθάει στην αποτοξίνωση και στην απώλεια βάρους.
Χρησιμοποιούμενα μέρη
Χρησιμοποιούμενα μέρη του φυτού είναι τα φύλλα, οι μίσχοι και η ρίζα της μπορούν να καταναλωθούν ως αφεψήματα.
Συστατικά στοιχεία
Η τσουκνίδα περιέχει γαλλικό οξύ, ισταμίνη, καυστικό μυρμηκικό (φορμικό) οξύ, χλωροφύλλη, ακετυλχολίνη, σεροτονίνη, γλυκοκινόνες, πολλά μέταλλα( Ασβέστιο, Κάλιο, Μαγγάνιο), βιταμίνες Α,Β, C και τανίνες. Οι τσουκνίδες παίρνουν τα μέταλλα, συμπεριλαμβανομένου του σιδήρου από το χώμα και αποτελούν καλό τονωτικό για την αναιμία και τον ραχητισμό. Η περιεκτικότητα του φυτού σε βιταμίνη C εξασφαλίζει την απορρόφηση του σιδήρου από το σώμα.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Οι τσουκνίδες είναι ωφέλιμες σε αυτούς που πάσχουν από οξεία και χρόνια νεφρίτιδα ή κυστίτιδα. Συνιστάται στους άρρωστους να πίνουν δυο – τρία ποτήρια ζωμό τσουκνίδας, ανάμεικτο με χυμό λεμονιού ημερησίως. Εξαιρετικά ωφέλιμο είναι το αφέψημά της για όσους πάσχουν από ίκτερο, παθήσεις της χολής, έλκος του στομάχου, βρογχικές παθήσεις και χρόνιες διάρροιες. Η δυσκοιλιότητα υποχωρεί λίγες μέρες με την εφαρμογή της θεραπείας ενώ εξίσου εξαιρετικά αποτελέσματα σημειώνονται και σε ασθενείς με διαβήτη και αρθρίτιδα.
Ως καλλυντικό συνιστάται μάσκα προσώπου για βαθύ καθαρισμό κανονικού δέρματος. Ακόμη ο ατμός της χρησιμοποιείται για βαθύ καθαρισμό του προσώπου. Είναι, ακόμη ιδανική για κανονικά μαλλιά, στα οποία δίνει λάμψη και βελτιώνει την ανάπτυξή τους. Οι πλύσεις των μαλλιών και ελαφρύ μασάζ με τονωτική λοσιόν που φτιάχνεται από την ρίζα του φυτού σταματά την τριχόπτωση και την πιτυρίδα. Καθαρίζει το ουρικό οξύ από τον οργανισμό και έτσι ανακουφίζουν την ποδάγρα και την αρθρίτιδα, ενώ με τις στυπτικές ιδιότητες που έχει σταματά τη αιμορραγία.
Είναι ειδικό ίαμα για το παιδικό έκζεμα και ωφελεί σε όλες τις μορφές αυτής της πάθησης, ιδιαίτερα στο νευρικό έκζεμα σε συνδυασμό με τη σκροφουλάρια και το άρκτιο. Το μείγμα γίνεται από ίσα μέρη βοτάνων και παρασκευάζεται ως έγχυμα. Για απλό έγχυμα τσουκνίδας ρίχνουμε σε ένα φλιτζάνι νερό 2-3 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο το σκεπάζουμε και το αφήνουμε 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα από δύο κουταλιές της σούπας. Το βότανο ως άριστο διουρητικό βοηθά σε προβλήματα υδρωπικίας και νεφρολιθίασης.
Σε κατάπλασμα η τσουκνίδα χρησιμοποιείται για τις αρθρίτιδες, τους πόνους των αρθρώσεων, την ποδάγρα, τις εξαρθρώσεις, τις νευραλγίες, τις τενοντίτιδες και την ισχιαλγία. Βοηθά σε προβλήματα ήπατος, τη βρογχίτιδα και αυξάνει το γάλα στις γυναίκες που θηλάζουν. Η τσουκνίδα συντελεί στην καλύτερη λειτουργία του μεταβολισμού και κατά συνέπεια στη διατήρηση του κανονικού βάρους. Τέλος δρα θετικά σε προβλήματα σεξουαλικής ανικανότητας σε άνδρες και γυναίκες και σε προβλήματα υπέρτασης.
Προετοιμασία και χρήση
Αφέψημα: 2 κουτάλια φαγ. με θρυμματισμένο σκεύασμα βουτιέται σ΄ ένα ποτήρι (200 γρ.) νερό, βράζεται για 1 λεπτό, μετά το υγρό στραγγίζεται και πίνεται. Παίρνονται 2 – 3 τέτοιες δόσεις την ημέρα, γλυκαίνοντας κατά προτίμηση με μέλι ή ζάχαρη.
Για εξωτερική χρήση προετοιμάζεται με τον παραπάνω τρόπο πιο συμπυκνωμένο αφέψημα (2-4 κουτάλια φαγ. σε 200 γρ. νερό) και κατά των ρευματισμών και νευραλγιών, για εντριβές και κατάπλασμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αλκολάτ (οινοπνευματώδες διάλυμα χλωρών φύλλων της Τσουκνίδας σε οινόπνευμα), μία χούφτα χλωρά φύλλα σε 500 γρ. οινόπνευμα (40 % συμπυκνωμένο), ή στη θέση του τσίπουρο, ούζο ή βότκα,- να μουλιάσουν για 24 ώρες.