Όταν ένας άνθρωπος τρέφεται ισορροπημένα και υγιεινά, προσλαμβάνοντας από τη διατροφή του επαρκείς ποσότητες θρεπτικών συστατικών, δύσκολα θα του συστήσει κάποιος να παίρνει συμπληρώματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Ωστόσο κάθε κανόνας έχει τις εξαιρέσεις του και αυτές είναι αρκετά συχνές στα άτομα τρίτης ηλικίας τα οποία άλλοτε δεν τρέφονται ισορροπημένα και άλλοτε έχουν προβλήματα υγείας με ειδικές διατροφικές ανάγκες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 η οποία, όπως αναφέρει η Εθνική Ακαδημία Ιατρικής των ΗΠΑ, είναι πολύ συνηθισμένη όχι μόνο μετά τα 65 αλλά και σε νεότερα άτομα.
Όπως αναφέρει η εφημερίδα «New York Times», η Β12 (κοβαλαμίνη) είναι πολύ σημαντική για την υγεία διότι συμμετέχει μεταξύ άλλων στην ανάπτυξη και τη διατήρηση υγιούς του νευρικού συστήματος και στην παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Ολοένα περισσότερα στοιχεία εξάλλου δείχνουν ότι δρα προστατευτικά στον γηράσκοντα εγκέφαλο.
«Η κατάθλιψη, η άνοια και οι νοητικές διαταραχές στους ηλικιωμένους συχνά συσχετίζονται με ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 και μιας άλλης βιταμίνης του συμπλέγματος Β, του φυλλικού οξέος», έγραφαν το 2009 στην «Επιθεώρηση Κλινικής Ψυχιατρικής» επιστήμονες από την Ιατρική Σχολή του Πολιτειακού Πανεπιστημίου Γουέιν στο Ντιτρόιτ.
Επιστήμονες από την Ευρώπη είχαν διαπιστώσει ότι η χορήγηση συμπληρώματος βιταμίνης Β12 σε όσους έχουν ανεπάρκεια σε αυτήν μπορεί να δρα προστατευτικά σε περιοχές του εγκεφάλου που υφίστανται βλάβες από τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Το 2013, λ.χ., δημοσιεύθηκε διετής μελέτη με 270 εθελοντές ηλικίας άνω των 70 ετών οι οποίοι έπασχαν από ήπια νοητική διαταραχή και είχαν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β12. Όπως ανέφεραν η δρ Χέλγκα Ρέφσουμ, καθηγήτρια Διατροφικής Μοριακής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Οσλο και οι συνεργάτες της, όσοι έλαβαν υψηλές δόσεις της βιταμίνης παρουσίασαν μειωμένη ατροφία εγκεφάλου.
Ακόμα πιο πρόσφατα, τον Απρίλιο του 2015, δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Journal of Alzheimer’s Disease» συνδυασμένη ανάλυση προγενέστερων μελετών που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η νόσος Αλτσχάιμερ σχετίζεται με την ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 και με μία από τις συνέπειές της που είναι τα αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης (αμινοξύ) στο αίμα.
«Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 ως αιτία νοητικών προβλημάτων είναι πιο συχνή απ’ όσο νομίζουμε, ιδίως μεταξύ των ηλικιωμένων οι οποίοι ζουν μόνοι και δεν τρέφονται σωστά», δήλωσε ο ψυχίατρος δρ Ρ. Ρατζαρέθιναμ, ο οποίος συμμετείχε στις μελέτες του Πανεπιστημίου Γουέιν.
Πηγές και ομάδες υψηλού κινδύνου
Η πιο αξιόπιστη διατροφική πηγή βιταμίνης Β12 είναι οι ζωικές πρωτεΐνες (κρέας, ψάρι, γάλα, τυριά, αβγά), αλλά ακόμα κι όταν ένας ηλικιωμένος τρώει ικανοποιητικές ποσότητες από αυτές δεν είναι σίγουρο ότι ο οργανισμός του μπορεί να αξιοποιήσει την Β12 που περιέχουν.
Και αυτό διότι για να την απορροφήσει το σώμα πρέπει να διαθέτει επαρκείς ποσότητες από πεπτικά (γαστρικά) οξέα, από ένα ένζυμο, την πεψίνη και από μία πεπτική πρωτεΐνη που λέγεται ενδογενής παράγοντας και παράγεται από το τοίχωμα του στομάχου.
Το όξινο περιβάλλον του στομάχου είναι απαραίτητο για να διασπαστεί η τροφή που φέρει τη βιταμίνη, ενώ ο ενδογενής παράγοντας ενώνεται με την Β12 των διασπασμένων τροφίμων για να διευκολύνει την απορρόφησή της από το λεπτό έντερο.
Καθώς μεγαλώνουμε, όμως, τα κύτταρα του στομάχου που παράγουν οξέα μπορεί να αρχίσουν να υπολειτουργούν εξαιτίας μίας διαταραχής που λέγεται ατροφική γαστρίτιδα, με συνέπεια να δυσχεραίνεται η όλη διαδικασία.
Εκτός από τους ηλικιωμένους και όσους δεν τρέφονται ισορροπημένα, άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου για ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 είναι οι χορτοφάγοι που τρώνε ελάχιστες ή καθόλου ζωικές πρωτεΐνες, οι πάσχοντες από νοσήματα του στομάχου και των εντέρων (π.χ. κοιλιοκάκη, νόσος του Crohn), όσοι λαμβάνουν επί χρόνια φάρμακα που ρυθμίζουν την παραγωγή γαστρικών οξέων και όσοι έχουν υποβληθεί σε εγχειρήσεις του πεπτικού (π.χ. για αδυνάτισμα, καρκίνο, ελκώδη κολίτιδα κ.λπ.).
Η Εθνική Ακαδημία Ιατρικής των ΗΠΑ υπολογίζει ότι το 10%-30% των ατόμων ηλικίας άνω των 50 ετών παράγει μειωμένες ποσότητες γαστρικών οξέων, ενώ στις ηλικίες άνω των 65 ετών το αντίστοιχο ποσοστό μπορεί να φθάνει το 40%. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η διαταραχή αυτή μπορεί να είναι συχνή ακόμα και σε νεαρούς ενηλίκους.
Μία μελέτη σε ενηλίκους 26-49 ετών που ονομάζεται «Framingham Offspring Study» έδειξε ότι η ανεπαρκής απορρόφηση της Β12 ήταν πολύ συνηθισμένη.
Τι να κάνετε
Η ανεπάρκεια της Β12 μπορεί να χρειαστεί χρόνια για να αναπτυχθεί, ενώ η διάγνωσή της γίνεται με εξέταση αίματος.
Στα πιθανά, ύποπτα συμπτώματα της ανεπάρκειας μπορεί να συμπεριλαμβάνονται κόπωση, μυρμηγκιάσματα και μούδιασμα στα χέρια και τα πόδια, μυϊκή αδυναμία, απώλεια αντανακλαστικών και, καθώς επιδεινώνεται, πνευματική σύγχυση, κατάθλιψη, απώλεια μνήμης και ίσως άνοια.
Η Εθνική Ακαδημία Ιατρικής των ΗΠΑ συνιστά να λαμβάνουν τα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών την περισσότερη βιταμίνη Β12 που χρειάζονται από μία συνθετική μορφή είτε αυτή προέρχεται από τρόφιμα εμπλουτισμένα με τη βιταμίνη είτε από ένα διατροφικό συμπλήρωμα. Η συνθετική Β12 δεν ενώνεται με πρωτεΐνες και έτσι παρακάμπτεται η ανάγκη για άφθονα γαστρικά οξέα, εξηγεί.
Σύμφωνα με την Ακαδημία, κάθε άτομο 14 ετών και άνω πρέπει να λαμβάνει 2,4 μικρογραμμάρια βιταμίνης Β12 από τη διατροφή του ή/και συμπληρώματα, αφού βεβαίως πρώτα συμβουλευθεί τον γιατρό του. Οι έγκυοι και οι γυναίκες που θηλάζουν χρειάζονται λίγο περισσότερη.
Αντίστοιχα, η Αμερικανική Εταιρεία Χορτοφάγων (The Vegan Society) συνιστά στους χορτοφάγους να τρώνε καθημερινά δύο ή τρεις μερίδες από εμπλουτισμένα με συνθετική Β12 φυτικής προελεύσεως τρόφιμα, όπως δημητριακά πρωινού, φυτικό γάλα, προϊόντα σόγιας κ.λπ.
real.gr